اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری

هرگز تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد قرار ندهید.

اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری

اهمیت دوره:
همۀ سازمان‌‏ها اعم از کوچک و بزرگ، سهامی عام یا خاص، دولتی و غیردولتی در هر سطحی از عملکرد و در هر زمان و مکان، با دامنه‌‏ای از ریسک‌‏ها که ممکن است بر کارکرد آنها و دستیابی به اهداف تأثیر بگذارد مواجه هستند. شواهد موجود نیز نشان می‏‌دهند که با تحولات جهانی اخیر دامنۀ این ریسک‏‌ها در حال افزایش است. بدیهی است میزان اهمیت این ریسک‌‏ها برای همۀ سازمان‌‏ها یکسان نیست.
مدیریت ریسک سازمانی (Enterprise Risk Management) می‏‌تواند به عنوان یک دارایی استراتژیک شناخته شود که می‌‏تواند مزیت رقابتی ایجاد کند. سیستم مدیریت ریسک سازمانی مؤثر می‌‏تواند به عنوان یک منبع برای سازمان‌‏ها مورد توجه قرار گیرد. این سیستم در بازار موجود نیست. به عبارت دیگر، هر سازمان دارای سیستم خود است که با فعالیت، مأموریت و اهداف آن سازمان هماهنگ است.
بیش از دو دهۀ گذشته مدیریت ریسک سازمانی به سرعت در سازمان‌‏ها رشد کرده و سهامداران، قانون‌‏گذاران، نهادهای حرفه‌‏ای و سازمان‌‏های رتبه‏‌بندی برای ادارۀ بهتر امور شرکت‏‌ها از مدیریت ریسک و کنترل داخلی استفاده می‌‏کنند. در کشور ما نیز توجه به مدیریت ریسک در سازمان‌‏ها، طی چندین سال اخیر افزایش یافته است. همچنین با ابلاغ دستورالعمل حاکمیت شرکتی در شرکت‌‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در سال ۱۳۹۷ و الزام این شرکت‌‏ها به پیاده‌‏سازی حاکمیت شرکتی، توجه به استقرار مدیریت ریسک در شرکت‌‏های بورسی و فرابورسی بیش از پیش مورد توجه و استقبال قرار گرفت.

مخاطبین دوره:
این دوره می‏‌تواند مورد استفادۀ اعضای هیأت مدیره، مدیران عامل، مدیران ریسک، مدیران حسابرسی داخلی و کارشناسان ریسک در بانک‌‏ها، شرکت‌‏های تأمین سرمایه، کارگزاری‌‏ها، شرکت‌‏های سرمایه‌‏گذاری، هلدینگ‌‏های مالی و تمامی شرکت‌‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و همچنین سایر ذی‏نفعان پیاده‌‏سازی مدیریت ریسک سازمانی در تمامی سازمان‌‏ها قرار گیرد. پژوهش‌گران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته‌‏های مالی و حسابداری و علاقمندان به حوزۀ مدیریت ریسک نیز می‌‏توانند از دیگر متقاضیان این دوره باشند.

سرفصل دوره:

روز اول: حاکمیت شرکتی

• مقدمه و تعاریف
• ضرورت پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی
• تاریخچۀ حاکمیت شرکتی در دنیا و ایران
• الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی
• بررسی اجمالی فصول آیین‌نامۀ حاکمیت شرکتی
• بررسی نمودار سازمانی شرکت‌های نمونه

روز دوم: مدیریت ریسک سازمانی

• آشفتگی محیط تجارت جهانی، نوآوری، تغییرات استراتژیک و عملکرد شرکتی
• مدیریت ریسک سازمانی در تقابل با مدیریت ریسک سنتی
• مدیریت ریسک و مقابله با بحران و جایگاه آن در حاکمیت شرکتی
• لزوم پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی در شرکت‌های مادر (هلدینگ)
• لزوم پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی در شرکت‌های نمونه

روز سوم: پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی (بخش اول)

• نقش هیأت مدیره، کمیتۀ ریسک و کمیتۀ حسابرسی
• منشور و ساختار سازمانی کمیتۀ ریسک
• فرهنگ ریسک
• چارچوب و مراحل مدیریت ریسک سازمانی

روز چهارم: پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی (بخش دوم)

• پرسشنامۀ سنجش ریسک
• ماتریس ریسک
• داشبورد ریسک
• اشتهای ریسک
• مدل‌های کمی‌سازی ریسک (بازار، اعتباری، عملیاتی، انسانی و . )

روز پنجم: استراتژی‌های مدیریت ریسک و موردکاوی

• استراتژی‌های مدیریت ریسک‌ها
• شواهدی از بهترین تجربیات
• نحوۀ گزارش ریسک‌های شرکت در گزارش تفسیری مدیریت

* توجه: دوره‌ها به صورت غیرحضوری (آنلاین) برگزار می‌شود و همچنین در انتهای دوره، گواهینامهٔ مشترک از طرف انجمن مهندسی مالی ایران و تأمین سرمایهٔ امید به شرکت‌کنندگان، اهدا خواهد شد.

7 کتاب کاربردی برای کسانی که به مدیریت ریسک علاقه دارند

7 کتاب کاربردی برای کسانی که به مدیریت ریسک علاقه دارند

برای شناسایی ریسک‌های موجود در سیستم تنها علاقه به مدیریت ریسک کافی نیست. شما باید در کنار علاقه، از منابع آموزش مدیریت ریسک استفاده کنید. در این مطلب از وبلاگ حسابداران خبره، 7 کتاب کاربردی برای یادگیری مدیریت ریسک به زبان ساده و از پایه به شما معرفی می‌شود. بررسی شاخه‌های مختلف مدیریت ریسک می‌تواند به شما برای گیرد شناسایی و کنترل ریسک در انواع شرکت‌ها کمک کند.

1- کتاب مدیریت ریسک: ترفندهای حرفه‌ای برای مدیران پروژه

در قدم اول بهتر است کتابی را بخوانید که کلیات مدیریت ریسک را به شما توضیح دهد. در کتاب مدیریت ریسک نوشته ریتا مالکهی، برای آموزش نظری و عملی مناسب است. به عنوان کسی که به مدیریت ریسک علاقه دارد باید کتاب مدیریت ریسک به زبان ساده را تهیه کنید. در این کتاب می‌توانید سرفصل‌های زیر را یاد بگیرید:

• کلیات ریسک و نحوه مدیریت آن
• فرایندهای مدیریت پروژه
• برنامه ریزی مدیریت ریسک
• شناسایی ریسک
• تحلیل کمی و کیفی ریسک
• برنامه ریزی برای واکنش به ریسک
• نظارت و کنترل ریسک

بنابراین اگر به دنبال کتابی ساده و جامع هستید، این کتاب را به شما توصیه می‌کنیم.

کتاب استاندارد عملی مدیریت ریسک پروژه اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری نوشته صادق روزبهی و خدیجه جدا

2- کتاب استاندارد عملی مدیریت ریسک پروژه

برای خرید کتاب مدیریت ریسک پروژه، منابع زیادی را در اختیار دارید. کتاب استاندارد عملی مدیریت ریسک پروژه توسط صادق روزبهی و خدیجه جدا ترجمه شده است. استاندارد عملی که توسط انجمن مدیریت پروژه آمریکا (PMI) تعریف شده، در کنار استاندارد مدیریت پروژه (PMBOK) مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از ایجاد استاندارد عملی، پیاده سازی موثر و استفاده کاربردی از مدیریت ریسک در پروژه است. این استاندارد هم برای ارزیابی و هم برای ارتقای فرآیندهای مدیریت ریسک موجود در سازمان‌ها و پروژه‌ها استفاده می‌شود. سرفصل‌های این کتاب شامل موارد زیر است:

• اصول و مفاهیم مدیریت ریسک پروژه
• معرفی فرایندهای مدیریت ریسک پروژه
• مراحل و برنامه ریزی برای مدیریت ریسک
• شناسایی ریسک‌های پروژه
• تجزیه و تحلیل کمی و کیفی ریسک‌های پروژه
• نظارت و کنترل ریسک‌ها
• معرفی ابزارها و تکنیک‌های مدیریت ریسک در پروژه

این کتاب را می‌توانید از انتشارات پندار پارس بخرید.

3- کتاب مدیریت مالی راهبردی (ارزش آفرینی مبتنی بر مدیریت ریسک)

مدیریت مالی باید به گونه‌ای باشد که در کنار رعایت اصول اولیه سرمایه‌گذاری، ارزش آفرینی یا ایجاد ارزش هم بکند. هدف از مدیریت مالی استراتژیک، خلق ثروت با در نظر گرفتن مدیریت ریسک در بنگاه‌ها و موسسات مالی است. به عنوان یک کتاب مدیریت ریسک مالی عملی، کتاب مدیریت مالی راهبردی می‌تواند ارزشیابی دارایی‌های مالی، معرفی بازارهای سرمایه و تامین مالی بلند مدت و سنجش عملکرد مبتنی بر ارزش را انجام دهد. فریدون رهنمای حاصل سال‌ها تدریس و تحقیق در دانشگاه و کسب و کارهای اقتصادی را در این کتاب آورده است. آخرین ویرایش منتشر شده از این کتاب در نشر حکیم باشی، ۱۴ فصل دارد که از آغاز تا پایان ارزش‌آفرینی در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری را توضیح می‌دهد. این کتاب یک راهنمای عملی و تخصصی است و خواندن آن برای افراد عادی، سود چندانی نخواهد داشت. اما متخصصان حوزه‌های مالی می‌توانند برای آشنایی با ریاضیات مالی پیشرفته، نرخ بهره، سیاست تقسیم سود و قیمت گذاری سهام، مبانی ورشکستگی و استراتژی‌های مالی از این کتاب استفاده کنند.

کتاب مدیریت ریسک و بازده نوشته قدرت‌اله طالب‌نیا، مهدی و علی محمدی

4- کتاب مدیریت ریسک و بازده

کتاب مدیریت ریسک و بازده نوشته قدرت‌اله طالب‌نیا، مهدی و علی محمدی است. این کتاب به مباحث کنترل و کاهش ریسک و جبران زیان‌های اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری ناشی از سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی می‌پردازد. با اینکه کتاب عمدتاً به دانشجویان رشته مدیریت توصیه می‌شود اما مدیران مالی هم می‌توانند برای سنجش ریسک در عملیات‌های مالی از آن استفاده کنند. هدف کتاب تلفیق مدیریت ریسک و بازدهی مالی با در نظر گرفتن نظریه سرمایه گذاری مدرن و فرامدرن است. طبق این نظریه، تمام ریسک‌های موجود در سیستم به دو دسته کلی ریسک غیرقابل کنترل (ریسک سیستماتیک) و ریسک قابل کنترل (ریسک غیرسیستماتیک) تقسیم بندی می‌شود. از جمله ریسک‌هایی که در این کتاب بررسی می‌شود می‌توان به تغییر در نرخ ارز، تورم، قوانین و مقررات دست و پاگیر دولتی، عدم سرمایه گذاری خارجی، حوادث قهری و غیرمترقبه و تحولات و رخداد‌های سیاسی اشاره کرد. این کتاب را می‌توانید از انتشارات کتابخانه فرهنگ تهیه کنید.

بیشتر بخوانید:

5- کتاب مدیریت ریسک در پروژه‌های عمرانی

پروژه‌های عمرانی بخش قابل توجهی از فعالیت‌های پیمانکاری را در ایران تشکیل می‌دهد. مدیران مالی شرکت‌های پیمانکاری، علاوه بر اینکه باید بدانند حسابداری پیمانکاری چیست، باید با نحوه مدیریت ریسک در این پروژه‌ها هم آشنا باشند. مدیریت ریسک در پروژه‌های عمرانی نوشته عبدالله اردشیر و حسن ملکی‌تبار می‌تواند گزینه خوبی برای یادگیری مفاهیم اولیه مدیریت ریسک در پروژه‌های عمرانی باشد. انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر عمدتاً کتاب‌هایی را منتشر می‌کند که پژوهش محور و همراه با مثال‌های کاربردی واقعی باشد. در این کتاب هم می‌توانید از تجربه نویسنده در مدیریت ریسک با دو استاندارد PMBOK و ISO 31000 استفاده کنید. مثال‌هایی که در این کتاب وجود دارد شامل فعالیت‌های عمرانی حوزه‌های مختلف می‌شود. بررسی روش‌های شناسایی ریسک در پروژه‌های عمرانی، ارزیابی کمی و کیفی آن ها، پیدا کردن راه حل و برنامه ریزی برای آن و استفاده از فرصت ریسک‌های با پیامد مثبت را در این کتاب می‌آموزید.

کتاب مدیریت ریسک عملیاتی در بانک ها نوشته گالیانو بریندلی و بااولو فرتی

6- کتاب مدیریت ریسک عملیاتی در بانک ها

بانک‌ها و موسسات مالی به عنوان بزرگ‌ترین بنگاه‌های اقتصادی تامین سرمایه شناخته می‌شوند. به همین نسبت مدیریت ریسک در بانک و دیگر موسسات مالی اهمیت پیدا می‌کند. کتاب مدیریت ریسک عملیاتی در بانک‌ها توسط گالیانو بریندلی و بااولو فرتی نوشته شده است. نشر نو اندیش هم وظیفه انتشار آن را برعهده گرفته است. هدف از بررسی ریسک‌های عملیاتی در بانک، شناسایی ریسک‌هایی است که ناشی از اشتباهات انسانی یا اتفاقات و خطای تکنیکی باشد. این کتاب به عنوان مرجع آموزش ریسک عملیاتی در رشته‌های اقتصاد و مدیریت معرفی می‌شود چون توانسته تلفیق و ترکیب درستی از مدیریت ریسک و امور مالی بانکی را انجام دهد. شناسایی، پایش و کنترل ریسک‌های عملیاتی برای بهبود فرایندهای داخلی سازمان لازم است.

7- کتاب مدیریت ریسک و سرمایه

اگر به دنبال کتاب مدیریت ریسک نقدینگی یا کتاب مدیریت ریسک و سرمایه گذاری باشید قطعاً با کتاب مدیریت ریسک و سرمایه نوشته علی سعدی رو به رو خواهید شد. یاد گرفتن مدیریت ریسک مالی از معامله گرها و فعالان بازار سرمایه، اثرگذار‌تر است. خواندن این کتاب می‌تواند برای برای سرمایه‌گذاران، معامله‌گران و سبدگردانان همه بازارهای مالی مفید باشد. شرکت‌هایی که بر پایه تامین سرمایه از سهام ایجاد شده‌اند یا اینکه سبدگردانی سرمایه دیگران را انجام می‌دهند، مخاطب این کتاب هستند. معرفی اندیکاتورها، شاخص‌های مدیریت سرمایه، بیان حد ضرر و ریسک، ریسک در هر معامله RPT و. از جمله سرفصل‌های این کتاب است.

جمع بندی

مدیریت ریسک یک فرآیند عملی است و نیاز به واکنش سریع و درست دارد. به عنوان یک صاحب کسب و کار، مدیر مالی یا مدیر پروژه نمی‌توانید تنها به دانش ابتدایی مدیریت ریسک و شانس و اقبال اتکا کنید. خواندن کتاب حتی اگر با بیان مثال‌های واقعی و کاربردی باشد، بخش نظری دانش را تقویت می‌کند. بدون اینکه در محیط واقعی و پروژه‌های کوچک و بزرگ مدیریت ریسک را تمرین کنید، نمی‌توانید مهارت خود را بسنجید. در دوره مدیریت ریسک پکت، در کنار آموزش تئوری، تمرین‌های عملی هم وجود دارد. هدف آموزشگاه حسابداری از برگزاری این دوره، تربیت مدیرانی است که بتوانند بهترین پاسخ را برای موانع و ریسک‌های موجود در کار پیدا کنند. دوره مدیریت ریسک حسابداران خبره پروژه محور برگزار می‌شود. یعنی در انتهای دوره، باید یک پروژه واقعی را مدیریت کنید تا قبول شوید. به همین دلیل تنها داشتن مدرک حسابداری و رشته‌های مرتبط برای ثبت نام کافی نیست و باید حداقل ۳ سال تجربه کاری هم داشته باشید.

اهمیت جایگاه مدیریت ریسک در بازار

سیستم مدیریت ریسک و به‌کارگیری آن فواید بسیاری ازجمله تسهیل در دستیابی به اهداف استراتژیک شرکت، تبیین و ترویج منظم و مستمر استانداردهای عملکردی در سطوح مختلف سازمانی برای شرکت‌ها را به همراه خواهد داشت.

مجتبی رستمی

سیستم مدیریت ریسک و به‌کارگیری آن فواید بسیاری ازجمله تسهیل در دستیابی به اهداف استراتژیک شرکت، تبیین و ترویج منظم و مستمر استانداردهای عملکردی در سطوح مختلف سازمانی برای شرکت‌ها را به همراه خواهد داشت. امروزه در دنیای شرکت‌داری توجه به رویدادهایی که ممکن است نیل به اهداف و چشم‌انداز شرکت‌ها را با ریسک مواجه سازند، تا حد زیادی برنامه مدیران را به خود اختصاص داده است. رقابت شدید، افزایش قدرت چانه‌زنی مشتریان، وابستگی بالا به تأمین‌کنندگان، تقاضای مداوم برای نوآوری، تغییر در شرایط نظارتی و انتظارات جدید جامعه، محیط کسب‌وکار را پیچیده‌تر کرده است. در مقابل، شرکت‌ها به دنبال راهبردهایی برای پاسخگویی مناسب به اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری پیچیدگی‌های بیرونی از طریق توسعه ساختار سازمانی هستند. در این مسیر استفاده از تکنیک‌های مربوط به مدیریت ریسک سازمانی به عنوان راهی برای اطمینان از دستیابی به اهداف سازمانی به‌کاربرده می‌شود. در چندین سال گذشته و علی‌الخصوص پس از بحران اقتصادی و مالی سال ۲۰۰۸، به دلیل بالا رفتن اهمیت موضوع مدیریت ریسک، تجزیه‌وتحلیل ریسک به عنوان بخش اساسی مدیریت ریسک سازمانی توسط دانشگاه‌ها، مشاوران حوزه ریسک، شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی به‌طورجدی توسعه‌یافته است. نتایج یک پژوهش میدانی توسط موسسه AON (شرکت بین‌المللی مشاوره ریسک) که در سال ۲۰۰۹ در ۱۲۰ کشور میان ۳۲۰ مدیر اجرایی انجام شد، نشان داد که بیشترین و بزرگ‌ترین ریسکی که آنها با آن مواجه هستند، ریسک شهرت یا آسیب به نام و نشان تجاری آن شرکت‌هاست. سایر ریسک‌ها نیز در رده‌های بعدی بوده و باید مدیریت شوند. مدیریت ریسک یا مدیریت ریسک سازمانی (ERM)، فرآیند شناسایی ریسک‌ها، اندازه‌گیری، تجزیه‌وتحلیل، تدوین و اجرای استراتژی‌های مدیریت این ریسک‌ها و پذیرش یا کاهش عدم اطمینان و مدیریت آن نسبت به سرمایه و درآمد سازمان است. این تهدیدها یا ریسک‌ها می‌تواند شامل دو بعد کلی ریسک‌های مالی و غیرمالی ازجمله عدم اطمینان در تحقق اهداف مالی، تعهدات قانونی، خطاهای مدیریت استراتژیک، تهدیدهای امنیتی فناوری اطلاعات (بدافزار، دسترسی ناخواسته به داده‌های حساس و. ) و حوادث و بلایای طبیعی باشد. افرادی که در حوزه مدیریت ریسک کار می‌کنند، اساساً وظیفه ارزیابی تمامی ریسک‌هایی را که شرکت با آن روبرو است و همچنین فرموله کردن پاسخ‌ها و برنامه‌های عملیاتی برای کاهش و پاسخگویی به این ریسک‌ها و در دسترس قرار دادن برنامه‌های عملیاتی برای تمامی ذی‌نفعان، سهامداران و سرمایه‌گذاران بالقوه را بر عهده‌دارند. در راستای تمامی موضوعاتی که مطرح شد، در چند سال اخیر نگاه به مدیریت ریسک و پیاده‌سازی آن در سازمان‌های کوچک و بزرگ در ایران موردتوجه قرارگرفته است. به‌طوری‌که در این سازمان‌ها همه کارکنان اعم از هیات‌مدیره، مدیرعامل، بخش حقوقی، همه و همه در ارتباط با مدیریت ریسک و ERM صحبت می‌کنند. باوجود قوانین نظارتی ابلاغ‌شده از سوی نهادهای ناظر ازجمله اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری بانک مرکزی، بیمه مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار کماکان شرکت‌های بسیاری وجود دارند که از موضوع مدیریت ریسک و پیاده‌سازی سیستم مدیریت ریسک غافل هستند. با توجه به پویایی و پیچیدگی‌های موجود در دنیای کسب‌وکار و همچنین با توجه به عدم اطمینان موجود در محیط اقتصادی حال حاضر کشور، ریسک‌های مختلفی در سطح کسب‌وکار وجود دارند که می‌توانند عملکرد شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین تمام شرکت‌ها نیاز دارند عدم اطمینان موجود را مدیریت کرده تا قادر باشند در شرایط مطمئن‌تری تصمیم‌گیری کنند. سیستم مدیریت ریسک و به‌کارگیری آن فواید بسیاری را برای شرکت‌ها به همراه خواهد داشت، ازجمله: تسهیل در دستیابی به اهداف استراتژیک شرکت، تبیین و ترویج منظم و مستمر استانداردهای عملکردی در سطوح مختلف سازمانی (سنجش مسوولیت)، ایجاد زمینه‌های لازم برای حمایت و پوشش موثر تصمیمات اثربخش از طریق کشف به‌موقع ریسک‌های آتی، ایجاد فضای مناسب برای دستیابی به‌موقع و موثر به اهداف اجرایی عملیاتی از طریق استمرار رویه‌های کم‌هزینه و اثربخش، کسب اطمینان خاطر برای نگهداری اصولی دارایی‌ها، نیروی انسانی، شهرت و اعتبار شرکت. در این میان، شرکت‌های مادر (هلدینگ) به دلیل اینکه مدیریت یک پرتفوی و مجموعه‌ای از چندین شرکت را بر عهده‌دارند و همچنین با توجه به ماهیت و تصمیمات سرمایه‌گذاری مختلف که با آن روبرو هستند و در کل به علت در معرض قرار گرفتن مداوم انتخاب حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری و مدیریت کسب‌وکارهای تابعه، خلأ یک سیستم مدیریت ریسک که جنبه راهبردی، نظارت و کنترل را برای آن شرکت‌ها مهیا می‌کند، بیشتر احساس می‌کنند. در شرکت‌های هلدینگ به علت پیچیدگی فضای کسب‌وکارشان که ناشی از گسترش تهاجمی آنها در فعالیت‌ها و حوزه‌های مختلف کسب‌وکار است، تصمیم‌های راهبردی ریسک‌های متعددی دارند. پیاده‌سازی سیستم مدیریت ریسک در شرکت‌های مادر (هلدینگ) به آنها اجازه می‌دهد تا بتوانند نیل به اهداف استراتژیک و چشم‌انداز شرکت اصلی را تسهیل کرده و فرآیند حرکت به سمت هدف را با کارایی و اثربخشی بیشتری همراه سازند. این مهم در راستای تدوین اشتهای ریسک هیات‌مدیره بر مبنای میزان ریسک‌پذیری و چابکی شرکت و لذا حرکت شرکت اصلی و زیرمجموعه‌ها در این مسیر قابل حصول است.

مدیریت ریسک چیست؛ آشنایی با مراحل انجام و اهمیت آن

هر پروژه در طول عمر خود (از ابتدای شروع کار تا انتهای آن و رسیدن به اهداف تعیین‌شده) با فرصت‌ها و ریسک‌هایی روبه‌رو می‌شود. ریسک‌ها همان عوامل خطرسازی هستند که می‌توانند در اجرای پروژه اختلال ایجاد کنند و باعث شکست آن شوند. برای جلوگیری از این خطرات احتمالی، مدیریت ریسک امری کاملا ضروری است. این مقاله را بخوانید تا ببینید مدیریت ریسک چیست و چرا از اهمیت زیادی برخوردار است.

مدیریت ریسک چیست؟

مدیریت ریسک به فرایند شناسایی، تحلیل و پاسخ به عوامل خطرساز گفته می‌شود که در طول عمر یک پروژه ممکن است رخ بدهند. اگر مدیریت ریسک به‌درستی انجام شود می‌تواند با کنترل وقایع آینده، از خطرات احتمالی پیش‌گیری کند.

برای روشن شدن این موضوع به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید برای انجام یک فعالیت در شبکه، به توسعه‌ی فناوری جدیدی نیاز است. مدیر پروژه یک برنامه‌ی زمان‌بندی شش‌ماهه برای آن تنظیم می‌کند، اما نظر کارکنان فنی این است که این کار حداقل به ۹ ماه زمان نیاز دارد. اگر مدیر پروژه فردی پیشگام باشد و به‌موقع دست‌به‌کار شود، تیم پروژه می‌تواند بلافاصله یک برنامه‌ی اضطراری تدوین کند. در این‌صورت پیش از موعد مقرر، مشکل زمان حل خواهد شد. در غیر این‌صورت تیم پروژه (که هیچ برنامه‌ی اضطراری‌ای تدوین نکرده است) نمی‌تواند کاری انجام بدهد. در حالی‌که بسیاری از کارها ناتمام مانده است، مهلت انجام پروژه به پایان می‌رسد و مدیر پروژه تازه به فکر مدیریت بحران می‌افتد. به این ترتیب وقت ارزشمند اعضای تیم به‌سادگی هدر می‌رود.

مدیریت صحیح ریسک نه‌تنها احتمال رخ دادن آن، بلکه دامنه‌ی تأثیرات آن را نیز کاهش خواهد داد.

سیستم‌های مدیریت ریسک

سیستم‌های مدیریت ریسک علاوه بر شناسایی ریسک‌ها و تعیین کیفیت‌شان، می‌توانند تأثیراتی را که بر پروژه می‌گذارند نیز پیش‌بینی کنند. پذیرش یا عدم پذیرش ریسک معمولا به سطح تاب‌آوری (tolerance level) مدیر پروژه بستگی دارد.

اگر مدیریت ریسک به‌طور منظم برای شناسایی مشکلات احتمالی و یافتن راه‌حل آنها انجام شود، به‌راحتی فرایندهای دیگر ازجمله سازمان‌دهی، برنامه‌ریزی، بودجه و کنترل هزینه را کامل خواهد کرد. مدیر پروژه‌ای که در این زمینه پیشگام باشد، می‌تواند تا حد زیادی از وقوع اتفاقات غیرمنتظره در طول عمر پروژه پیش‌گیری کند.

مدیریت ریسک یک فرایند مستمر است

مدیریت ریسک نه‌تنها در ابتدای پروژه، که باید در سراسر طول عمر پروژه انجام شود. به‌عنوان مثال اگر مدت زمانی که برای انجام یک پروژه برآورد شده سه ماه است، ارزیابی ریسک حداقل باید در پایان ماه اول و پایان ماه دوم صورت گیرد. در هر مرحله از عمر پروژه باید ریسک‌های جدید را پس از شناسایی و تعیین کیفیت، ارزیابی و مدیریت کرد.

پس از آنکه تیم پروژه تمام ریسک‌های احتمالی را که ممکن است موفقیت پروژه را به خطر بیندازد، شناسایی کردند، حال باید ریسک‌هایی را که احتمال رخ دادن آنها بیشتر است انتخاب کنند. این انتخاب باید بر اساس تجربیات گذشته، آموخته‌ها، اطلاعات موجود و نظایر آنها صورت گیرد.

معمولا اوایل کار یک پروژه ریسک‌های زیادی وجود دارد و هرچه پروژه جلوتر می‌رود به آن ریسک‌ها نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین مدیریت ریسک باید از همان ابتدای کار آغاز شود و پا‌به‌پای پروژه پیش برود.

نکته‌ی مهمی که در اینجا وجود دارد این است که به‌طورکلی فرصت و ریسک در طی برنامه‌ریزی پروژه (ابتدای چرخه‌ی عمر پروژه)، در سطح نسبتا بالایی باقی می‌مانند. اما به دلیل اینکه میزان سرمایه‌گذاری در این مرحله پایین است، مقدار مخاطره‌ی مالی اندک خواهد بود. در مقابل در طی اجرای پروژه، سطوح ریسک به‌تدریج به کمترین میزان خود می‌رسد؛ چراکه موارد ابهام‌آمیز کم‌کم شناسایی می‌شوند. اما از آنجا که منابع سرمایه‌گذاری شده‌ی موردِنیاز برای تکمیل پروژه افزایش می‌یابد، میزان مخاطره‌ی مالی نیز افزایش می‌یابد.

پاسخ به ریسک

پاسخ به ریسک به‌طور‌کلی شامل موارد زیر است:

• اجتناب: از بین بردن ریسک یا تهدیدی خاص با از بین بردن علت آن؛
• تعدیل: کاهش ارزش مالی مورد انتظار یک ریسک از طریق کاهش امکان وقوع آن؛
• پذیرش: پذیرش عواقب ناشی از ریسک؛ این کار اغلب از طریق توسعه‌ی یک برنامه‌ی اضطراری برای رویدادی که ممکن است رخ بدهد صورت می‌گیرد.

برنامه‌ی اضطراری

برنامه‌ای است که در آن اعضای تیم روی فرایند حل مشکل احتمالی کار می‌کنند. نتیجه‌ی نهایی طرحی است که درست در لحظه‌ی وقوع ریسک چاره‌ساز خواهد بود.

هدفی که تیم پروژه برای دستیابی به آن تلاش می‌کند، توانایی مقابله با موانع و محدودیت‌هایی است که اجازه نمی‌دهند کار پروژه (به دلیل اتمام زمان یا بودجه) با موفقیت انجام شود. برنامه‌ی اضطراری به تیم اطمینان می‌دهد که اگر در مسیر پیش‌رو با مشکلاتی مواجه شدند، بتوانند به‌سرعت راه‌حلی برای آن بیابند و بدون مشکل به کار خود ادامه بدهند.

چرا مدیریت ریسک انجام می‌شود؟

مدیریت ریسک ۴ هدف اصلی را دنبال می‌کند:

• شناسایی ریسک‌های احتمالی؛
• کاهش یا تعدیل ریسک‌ها؛
• فراهم کردن اصول منطقی برای تصمیم‌گیری بهتر در رابطه با ریسک‌ها؛
• برنامه‌ریزی.

ارزیابی و مدیریت ریسک‌ها بهترین راه مبارزه با حوادث ناگوار سر راه پروژه است. با ارزیابی برنامه برای مشکلات بالقوه و راهبردهایی برای رفع آنها، شانس موفقیت تیم بهبود خواهد یافت.

با مدیریت صحیح، ریسک‌های با اولویت بالاتر شناسایی می‌شوند و هزینه‌های احتمالی ناشی از آنها در طول اجرای پروژه مدیریت خواهند شد.

مدیریت ریسک چگونه انجام می‌شود؟

برای چگونگی مدیریت ریسک، ابتدا باید تمام منابع مختلف ریسک را در نظر گرفت. این منابع بسیار زیادند و نمی‌توان به‌سادگی فهرست جامعی از آنها تهیه کرد. اما همین فهرست می‌تواند یک راهنمای ذهنی اولیه برای تیم پروژه باشد تا با مراجعه به آن بتوانند بخش عمده‌ای از خطرات ممکن بر سر راه پروژه را شناسایی کنند.

منابع مختلف ریسک شامل موارد زیر هستند:

بخشی که به مدیریت پروژه مربوط است

• مدیر ارشد، فعالیت مربوطه را به‌عنوان یک پروژه به رسمیت نمی‌شناسد؛
• پروژه‌های زیادی هم‌زمان در دست اقدام هستند؛
• تعهدات برنامه غیرممکن است؛
• ورودی‌های عملی در مرحله‌ی برنامه‌ریزی وجود ندارد؛
• هیچ‌کس مسئول کلی اجرای پروژه نیست؛
• کنترل ضعیف تغییرات طراحی؛
• کنترل ضعیف تغییرات مشتری؛
• درک ضعیف از کار مدیر پروژه؛
• انتصاب نادرست مدیر پروژه؛
• عدم برنامه‌ریزی و کنترل یکپارچه‌ی پروژه؛
• سازمان قادر به فراهم کردن منابع نیست؛
• برنامه‌ریزی پروژه واقع‌گرایانه نیست؛
• ناتوانی در رسیدگی به هزینه‌های پروژه؛
• وجود تضاد در اولویت‌های پروژه؛
• دفتر سازمان‌دهی ضعیف پروژه.

منابع خارجی

۱. منابع خارجی غیرقابل پیش‌بینی

• الزامات قانونی پیش‌بینی نشده؛
• بلایای طبیعی؛
• خراب‌کاری، کارشکنی و اثرات جانبی پیش‌بینی نشده.

۲. منابع خارجی قابل پیش‌بینی

• ریسک بازار یا ریسک عملیاتی؛
• ریسک اجتماعی؛
• ریسک محیطی؛ ؛
• نوسانات نرخ ارز؛
• رسانه‌ها.

۳. منابع خارجی فنی

• تغییرات فناوری؛
• ریسک‌های ناشی از فرایند طراحی.

۴. منابع خارجی قانونی

• تخلف در علائم تجاری و مجوزها؛
• شکایت به دلیل نقض قرارداد؛
• مشکلات کارگر یا محل کار؛
• دعوی قضایی به دلیل قانون مسئولیت‌های مدنی؛
• قانون‌گذاری.

فرایند تجزیه و تحلیل ریسک

فرایند تجزیه و تحلیل ریسک اساسا به فرایند حل مشکل گفته می‌شود. ابزار کیفیت و ارزیابی برای تعیین و اولویت‌بندی ریسک‌ها، به منظور ارزشیابی و حل‌‌و‌فصل آنها به‌کار می‌روند.

مدیریت ریسک در بازار ارزهای دیجیتال چگونه است؟

وقتی اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری صحبت از معامله و خریدوفروش ارزهای دیجیتال به میان می‌آید، می‌توان با انجام چند اقدام اساسی از ضرر و خسارت جلوگیری کرد. وب‌سایت «کوین‌دسک» مقاله‌ای در این رابطه منتشر کرده است، که در آن سعی شده به صورت خلاصه و در چند گام به معامله‌گران یادآور شود که چگونه از خود و دارایی‌های خود در برابر نوسانات غیرمتعارف بازار ارزهای دیجیتال محافظت کنند.

همیشه این امکان وجود دارد که با استفاده از تحلیل‌های فاندامنتال و تکنیکال بازار، ارزش واقعی یک شرکت یا دارایی را تعیین کرد و بدین‌ وسیله علاوه بر کاهش ریسک، شانس موفقیت خود را در این سرمایه‌گذاری خاص افزایش داد.

اما برای انجام چنین کاری باید از قبل برنامه‌ریزی کرد.

تسلط بر احساسات

تهیه یک برنامه موفق مدیریت ریسک برای به حداقل رساندن پیامدهای غیرمنتظره و کاهش کلی خسارات مالی، از اهمیت زیادی برخوردار است.

یک برنامه موفق مدیریت ریسک برای جلوگیری از عادات معاملاتی مخرب شما و همچنین توجیه انتظارات اساسی شما از بازار، باید هم‌زمان و به‌ موازات سوابق معاملاتی شما اجرا شود.

بعضی‌ اوقات وسوسه‌ها باعث می‌شوند که شما انتخاب‌های بدی داشته باشید، انتخاب‌هایی که بیشتر از همه‌ جا در بازارهایی که تحت تاثیر ترس و طمع هستند، قابل‌ مشاهده هستند.

هرکسی می‌تواند با به حداقل رساندن عادات معاملاتی منفی و مخرب خود، بدون صرف هزینه‌های زیاد، سود بیشتری کسب کند.

مدیریت ریسک یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که باید در سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود

یکی از مؤلفه‌های مهم یک برنامه مدیریت ریسک موفق این است که بدانید چه نوع معامله‌گری هستید و مهارت‌های شما چیست و در چه حدی است. برای نمونه به این معامله‌گران فرضی و شخصیت آن‌ها توجه کنید:

«من معمولاً سود و زیانم سربه‌سر می‌شود». این پاسخ نشانه اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری آن است که مدیریت ریسک شما مؤثر بوده است اما ریسک گریزی شما باعث می‌شود که نتوانید از هیچ فرصت خوبی استفاده کنید و حتی از پس پرداخت کارمزدهای معاملات نیز برنمی‌آیید.

«من سود کمی به دست می‌آورم». این اتفاق نشانه مؤثر بودن برنامه مدیریت ریسک شماست و البته نشان‌دهنده این هم است که شما اجازه نمی‌دهید معاملات شما به‌طور کامل روند خود را طی کنند. این شرایط معمولاً به دلیل تصمیماتی که شما به‌طور احساسی و با عجله گرفته‌اید اتفاق می‌افتد. به‌ عنوان‌ مثال موقعیتی را زودتر از موعد می‌بندید، چرا که به دلیل استفاده از روش‌های سرمایه‌گذاری سنتی، قابل پیش‌بینی است.

«من معمولاً سود زیادی به دست می‌آورم». این جمله نشانه این است که استراتژی مدیریت ریسک شما به‌ خوبی کار می‌کند و قدرت ریسک گریزی شما با انتخاب ریسک مناسب با توجه به حجم معاملات، به اوج خود رسیده است. این معامله‌گران معمولاً موقعیت‌های خود را روی قیمت‌های از پیش تعیین‌شده می‌بندند و اجازه می‌دهند که بقیه کارها روند عادی خود را طی کنند.

«من معمولاً متضرر می‌شوم». چنین پاسخی به این معناست که شما فهم ناقصی از چرخه‌های بازار دارید و باید بررسی بیشتری روی گروه دارایی که قصد سرمایه‌گذاری در آن دارید، انجام دهید. این همچنین نشانه این است که شما تمایل بیشتری به انتخاب توکن‌‎ها، پروژه‌ها و کوین‌های غیرنقدشونده یا با نقدینگی پایین دارید.

شما با مشاهده این شخصیت‌های فرضی می‌توانید تا حدودی ذهنیت و طرز فکر معاملاتی خود را حدس بزنید. هدف ما از این کار این است که مشخص کنیم چه عادت‌هایی به شما ضرر می‌زنند و چه عادت‌هایی شما را به سمت کسب سود بیشتر، راهنمایی می‌کنند.

همیشه سعی کنید خونسرد و منطقی باشید. احساسات خود را از وجه روانشناسانه معامله حذف کنید و تنها روی اطلاعاتی تکیه کنید که در مقابل چشمان شماست. اطلاعاتی مثل قیمت، حجم، اخبار و روند بازار.

همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد قرار ندهید

هرگز تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد قرار ندهید.

مهم نیست که فرصت انجام یک معامله خاص چقدر وسوسه‌کننده یا مثبت به نظر بیاید، شما هیچ‌وقت نباید تمام ارزش و سرمایه خود را در یک پروژه متمرکز کنید.

به‌ طور معمول انتخاب ترکیبی از یک گروه دارایی (حتی ترکیبی از گروه‌های دارایی متفاوت در سبد سرمایه‌گذاری شما) برای سرمایه‌گذاری، تدبیر خوبی برای کاهش خسارات ناشی از نوسان‌های ناگهانی قیمت در یک صنعت یا بازار خاص است.

نوسان بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند حتی مطمئن‌ترین معاملات را خراب کند و ضرر هنگفتی به شما برساند. به همین دلیل ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که در ۵ کوین یا بیشتر، به طور هم‌زمان، سرمایه‌گذاری کنید.

این را هم به یاد داشته باشید که شما باید از مزایای وجود حد ضرر (Stop loss) یا سفارش‌های OCO در صرافی‌ها برای زمان‌هایی که شما حضور فیزیکی ندارید، مثل زمان استراحت یا کار، استفاده کنید.

معامله‌گران تازه‌‌وارد بسیاری از اوقات از عهده اعمال یک سیاست خروج (Exit Strategy) مناسب برنمی‌آیند و پس‌ از این‌که بعد از مدتی به سراغ کامیپوتر رفتند، متوجه می‌شوند که سبد ارزهای دیجیتال موردعلاقه آن‌ها ۲۰ درصد ریزش داشته و روند جدید هم وارد سیر نزولی شده است. اعمال یک سیاست خروج مناسب نه‌ تنها ریسک معاملات را کاهش می‌دهد، بلکه باعث خواهد شد که شما کنترل بهتری روی ضررهای خود داشته باشید.

سخن آخر هم اینکه شاید استفاده از یک استراتژی خرید و نگه‌داشتن (Buy and Hold) برای یک دوره بلندمدت و نفروختن آن، هنگام سرمایه‌گذاری روی یک کوین جدید وسوسه کننده باشد؛ اما واقعیت این است که این روش منفعلانه که برای معامله‌گران تازه‌وارد به دلیل سادگی آن بسیار وسوسه کننده است، به‌ غلط با کاهش ریسک پیوند خورده است.

در واقعیت، احتمال این‌که شما با استفاده از این روش فوق محتاطانه بتوانید سود زیادی به دست آورید بسیار پایین است. پس بهتر است خود را با انتخاب یک حد ریسک مناسب و یک برنامه‌ریزی مشخص مسلح کرده و وارد میدان شوید. معامله در بازار ارزهای دیجیتال نیز در صورت اجرای صحیح آن، می‌تواند تجربه مطبوع و پرسودی برای شما باشد.