۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران

18 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در زنجیره معدن و صنایع معدنی

مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو گفت: در برنامه ششم نیاز به 18 میلیارد دلار سرمایه گذاری در زنجیره معدن و صنایع معدنی داریم.

به گزارش گروه اقتصادی آنا از روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، امیر صباغ ضمن اشاره به اینکه در زنجیره تولید، ارزش افزوده زیادی ایجاد می شود، گفت: در زنجیره فولاد، ارزش افزوده سنگ آهن 15 دلاری را با فرآوری ( تبدیل به کنسانتره، گندله و سپس ورق سبک خودرو) می توان به 1200 دلار رساند. همچنین می توان بوکسیت 60 دلار استخراجی را با تبدیل به پودر آلومینا و شمش آلومینیوم و سپس به فویل آلومینیوم به 6000 دلار ارزش ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران افزوده تبدیل کرد.

وی ادامه داد: در بخش اشتغال نیز، در بخش استخراج سنگ آهن اشتغال مستقیم 150 نفر است که با ایجاد صنایع پایین دستی به 5 هزار نفر می رسد. درنتیجه تنها با سرمایه گذاری است که می توان در بخش معدن و صنایع معدنی ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کرد و کشور را به توسعه یافته تبدیل کرد. همچنین، برای اینکه دولت بتواند در مسیر اقتصاد مقاومتی حرکت کند، نیازمند سرمایه گذاری است.

مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو گفت: وقتی رشد اقتصادی داریم، شاهد رشد تولیدات صنعتی هستیم و وقتی این روند کاهش می یابد، رشد اقتصادی کم می شود. برای رشد اقتصادی 8 درصد باید 15 درصد رشد سرمایه گذاری داشته باشیم. دولت نیز در این زمینه نقش کلیدی دارد.

وی ادامه داد: برای رشد زنجیره ارزش، نیاز به زیرساخت، سیستم حمل و نقل جهانی، ذخایر جدید اکتشافی و مکانیزم های جدید دنیا برای کاهش ریسک تجارت داریم. در برنامه ششم نیاز به 18 میلیارد دلار سرمایه گذاری در زنجیره معدن و صنایع معدنی شامل پروژه های زیرساختی داریم و در برنامه چشم انداز نیز نیاز به 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری داریم تا بتوانیم به هدف چشم انداز در این حوزه (شامل 55 میلیون تن فولاد، 1.2 میلیون تن آلومینیوم و 440 هزار تن مس) دست یابیم.

نقش پررنگ دولت و سازمان های توسعه ای

صباغ ضمن اشاره به سخنان پرفسور چانگ، اقتصاددان دانشگاه کمبریج اظهار داشت: ایشان معتقد است در توسعه چین، بسیار پر رنگ بوده و نباید تنها به بخش خصوصی اکتفا کرد. دولت باید در فرآیند توسعه دخالت کند و تنها تسهیل کسب و کار و ایجاد فضای مناسب برای بخش خصوصی، برای دستیابی به تنوع اقتصادی و حرکت به سمت بخش هایی با ارزش افزوده بالا، کافی نیست.

وی ادامه می دهد: به اعتقاد وی، اگر اقتصاد را آزاد کنید فرایند متنوع سازی اقتصادی رخ نمی دهد، زیرا حرکت به سمت بخش های جدید نیازمند آموختن و اکتساب و قابلیت های مدیریتی و فنی جدید بوده که نمی تواند تحت فشار رقابت و اقتصاد بازار آزاد اتفاق بیافتد.

مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو تصریح کرد: در ایران خلاف دیدگاه مذکور مشاهده می شود و وقتی چالش توسعه ای داریم و به دولت مراجعه می کنیم می گویند سازمان های توسعه ای نقشی ندارند و بخش خصوصی برای این منظور است. این در حالی است که دولت وظیفه دارد بخش خصوصی را ترغیب کند و روی توانمند سازی آن کمک کند.

وی ادامه داد: در واقع، شاهد عقب نشینی دولت از فرآیند توسعه در حالت کلان هستیم و این وضعیت خوبی را برای آینده متصور نمی کند.

6 مدل سازمان های توسعه ای دنیا

صباغ به 6 مدل سازمان های توسعه ای و نقش آن در تامین پروژه های معدنی پرداخت و گفت: مدل کشورهای آمریکای لاتین از جمله اینهاست که در آنها افزایش جذابیت قوانین و مقررات به صورت رقابت پذیر با هدف جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ثبات اقتصادی وجود دارد. به طوری که در حوزه معدن شیلی، 80 میلیارد دلار جذب سرمایه گذاری خارجی شده است. بنابراین ما باید علاوه بر توافق بین المللی، قوانین و استاندارهایمان رقابت پذیر باشد و باید از مزیت انرژی استفاده کنیم.

وی ادامه داد: مدل ژاپن، دومین مدل است. این کشور ذخیره معدنی ندارد و به دنبال سرمایه گذاری است و حدود 6 سازمان توسعه ای بزرگ تشکیل داده است. آنها با ابزار مالی قوی، توانسته اند نرخ بهره پایینی بگیرند و در کشورهای دیگر سرمایه گذاری کرده اند و توانسته اند ذخایر مورد نیاز معدنی را برای کشور خود تامین کنند. در مدل عربستان، طی چند سال گذشته در بخش معدن، فوق العاده کار کرده اند و تا سال 2030 برنامه ریزی کرده اند که سهم معدن در تولید ناخالص داخلی افزایش و سهم نفت کاهش یابد. دولت نیز به عنوان سهامدار و تضمین کننده وام سازمان های توسعه ای همزمان با ماهیت خصوصی شرکت وارد شده است.

مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو در ادامه به مدل ایتالیا و نقش سازمان توسعه ای آن در بخش معدن اشاره کرد و بیان داشت: دارایی های دولت به یک سازمان توسعه ای سرمایه گذاری در پروژه ها از محل سود واگذار شده و این دولت، 265 میلیارد دلار در اختیار سازمان توسعه ای (CDP) قرار داده است. بیمه ساچه نیز سهام دار اصلی آن است و150 سال نیز سابقه دارد.

وی افزود: در مدل سازمان توسعه چین (ساساک)، دولت مرکزی 40 درصد جی دی پی چین را در اختیار دارد. 731 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی چین توسط ساساک راهبری شده است. این سازمان 102 هلدینگ دارد و زیر نظر رئیس جمهور چین فعالیت می کند و کاملا مستقل از سیاست گذار است.

صباغ به مدل سازمان توسعه ای ایران اشاره کرد و گفت: در ایمیدرو، ابتدا مدل ایتالیا بررسی شد و دارایی های مبارکه، ذوب آهن، فولاد خوزستان، ایرالکو و شرکت های بزرگ معدنی را به ایمیدرو دادند و از سود سهام شرکت های بزرگ سرمایه گذاری شد. به طوری که از سال 81 تا 84، 16 هزار و 800 میلیارد تومان برای طرح های توسعه سرمایه گذاری کردیم. در دولت های نهم و دهم، به سمت تضعیف این سازمان رفتند و تنها 5 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری کرد. در سال 92 نیز هیچ طرحی افتتاح نشد که حاکی از نبود سرمایه گذاری در سال های قبل از آن است.

وی ادامه داد: نگاه دولت به سازمان های توسعه ای پس از اصل 44 متفاوت شد. اینکه گفته شد پس از این، بخش خصوصی وارد میدان شود اما واقعیت این است که برای این منظور نیاز به حمایت دولت دارد و ایمیدرو به عنوان بازوی اجرایی آن است و لازمه رشد اقتصادی 8 درصد، نیاز به سرمایه گذاری 15 درصدی است که بخشی از آن مربوط به بخش خصوصی است و دولت نیز باید در این زمینه اقدام کند.

حذف شرایط سرمایه گذاری در ایمیدرو

مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو اذعان کرد: وضعیت ایمیدرو اکنون نسبت به سال 81 تغییر کرده است به طوری که قبلا مدیریت دارایی و خصوصی سازی شرکت ها و بازگشت منابع به ایمیدرو برای سرمایه گذاری، دریافت سود سهام شرکت ها، امکان کنترل منابع مالی داخلی، امکان تضمین دولت در فاینانس، تضمین فاینانس از محل دارایی ایمیدرو، دریافت حق انتفاع وجود داشت اما الان چنین شرایطی وجود ندارد.

وی ادامه داد: برای دستابی به اهداف برنامه ششم و چشم انداز، 5 راهکار تامین منابع مالی را شناسایی کرده ایم که شامل بخش خصوصی، دولت، بورس، سرمایه گذاری خارجی و سایر است.

صباغ با بیان اینکه برجام را تنها در سرمایه گذاری و توسعه نبینیم، گفت: برجام را در کاهش ریسک هم ببینیم. ظرفیت های برجام شامل امکان استفاده از فناوری های روز، مقابله با ارزان فروشی از طریق حذف دلالان و امکان استفاده از مکانیزم های جدید فروش است.

افت ۷۴۵ واحدی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران

پرداخت برتر : براساس اطلاعات مندرج در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در پایان معاملات امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ۹۷ شاخص کل بورس اوراق بهادار با ۷۴۵ واحد افت به رقم ۱۷۵ هزار و ۷۱۳ واحد رسید.

ارزش روز بازار به بیش از ۶۶۸ هزار میلیارد تومان رسیده است.

امروز معامله‌گران بورس اوراق بهادار بیش از یک میلیارد و ۸۴۴ میلیون برگ بهادار سهام، حق تقدم و اوراق در قالب ۱۶۱ هزار و ۸۴۸ نوبت معامله و به ارزش ۵۹۲ میلیارد تومان داد و ستد کردند.

امروز شاخص قیمت با معیار وزنی ارزشی با کاهش ۲۱۷ واحد به رقم ۵۱ هزار و ۱۷۲ واحد رسید.

شاخص قیمت با معیار هم‌وزن ۱۳۲ واحد رشد کرده و به ۱۹ هزار و ۸۵۷ واحد رسید، شاخص آزاد شناور با ۱۴۴ واحد افت به رقم ۱۸۷ هزار و ۴۸۴ واحد رسید، شاخص بازار اول با ۳۳۰ واحد کاهش به رقم ۱۲۹ هزار و ۹۶۰ واحد رسید و شاخص بازار دوم با ۲ هزار و ۵۴۶ واحد کاهش به رقم ۳۴۷ هزار و ۵۵۷ واحد رسید.

نماد هایی که بیشترین اثر مثبت را داشته اند

امروز نمادهای شپنا، کگل، شبندر، شتران، فارس، پارس در کاهش شاخص بورس بیشترین اثرات را داشته و وبملت بیشترین اثر مثبت را در شاخص بورس داشته‌ است.

پربیننده ترین نمادها

امروز نمادهای پربیننده مربوط به شرکت‌های سایپا، بانک ملت، بانک تجارت، پالایش نفت اصفهان، کشت و صنعت و دامپروری پارس، فولاد مبارکه و پتروشیمی پارس و دادگستر عصر نوین بودند.

به گزارش فارس، امروز در فرابورس ایران شاخص کل ۷ واحد عقب‌نشینی کرده و به رقم هزار و ۹۰۷ واحد رسید. امروز ارزش روز بازار اول و دوم فرابورس به ۱۱۲ هزار میلیارد تومان رسید.

فرا بورس

معامله‌گران فرابورس ایران امروز بیش از ۶۶۰ میلیون برگ بهادار و اوراق در قالب ۷۹ هزار نوبت معامله و به ارزش ۳۸۸ میلیارد تومان داد و ستد کردند.

امروز نمادهای زاگرس، میدکو، شراز، شاوان، هرمز در کاهش شاخص بورس اثرگذار بوده و نمادهای کگهر، ماروندر تقویت شاخص فرابورس اثر داشتند.

نمادهای پربیننده فرابورسی امروز مربوط به شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی، سنگ آهن گهرزمین، داروسازی آوه سینا، تجارت الکترونیک پارسیان کیش، ریل‌پرداز سیر، تولید و صادرات ریشمک، پتروشیمی غدیر و پتروشیمی زاگرس بودند.

۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران

شاخص کل بورس با رشد ۸۲۹ واحدی، بازدهی از ابتدای سال خود را به بیش از ۲۷ درصد رساند. رشد حدودا دوبرابری این نماگر نسبت به شاخص کل هموزن نشان می‌دهد صنایع بزرگ نقش پررنگ‌تری در این روند صعودی داشته‌اند. عدم توجه به خاصیت دینامیک بازار سهام که دائما در حال تغییر است.

روزنامه دنیای اقتصاد: شاخص کل بورس با رشد ۸۲۹ واحدی، بازدهی از ابتدای سال خود را به بیش از ۲۷ درصد رساند. رشد حدودا دوبرابری این نماگر نسبت به شاخص کل هموزن نشان می‌دهد صنایع بزرگ نقش پررنگ‌تری در این روند صعودی داشته‌اند. عدم توجه به خاصیت دینامیک بازار سهام که دائما در حال تغییر است، باعث شده طرفداران الگوهای ثابت مهندسی از مسیر رونق اصلی بورس تهران جا بمانند. این در حالی است که جریان برنده بورس ۹۶ با مشاهده نشانه‌های تغییر در عوامل بنیادین توانسته‌اند از رالی اخیر بازار سهام سود مناسبی کسب کنند.

نماگر بورس تهران در پایان معاملات روز گذشته در ادامه رالی صعودی خود، رشد بیش از ۸۲۹ واحدی را تجربه کرد. با رشد دیروز شاخص سهام این نماگر یک رکورد جدید در کارنامه خود به ثبت رساند و کانال ۹۸ هزار واحدی را فتح کرد. به این ترتیب بازدهی بورس تهران از ابتدای سال تاکنون از ۲۷ درصد فراتر رفت. این در حالی است که شاخص کل هم‌وزن در این بازه زمانی (با اثرگذاری یکسان نمادها) رشدی معادل ۱۴ ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران درصد را تجربه کرده است. رشد حدود ۲ برابری شاخص کل نسبت به شاخص کل هم‌وزن نشان می‌دهد نمادهای بزرگ بیش از سهام کوچکتر افزایش قیمت داشته‌اند.

بررسی روند صنایع بورسی از ابتدای سال تاکنون نشان می‌دهد در میان ۳۷ ‌صنعت مورد بررسی، شاخص ۲۰ صنعت با رشد همراه شده و ۱۵ صنعت نیز معاملات خود را با افت پشت‌سر گذاشتند. در این میان پالایشی‌‌ها بیشترین بازدهی (۸۲ درصد) را در میان صنایع بورسی کسب کردند. پس از آن نیز فلزی‌ها با بازدهی ۷۶ درصدی همراه شده‌اند. از نکات قابل‌توجه اما کسب بیشترین بازدهی از سوی صنایع بزرگ بازار سهام است (۱۰ صنعت با بیشترین میزان بازدهی، سهم بیش از ۶۰ درصدی از کل ارزش بازار را در اختیار دارند). موضوعی که توضیح‌دهنده چرایی رشد دوبرابری شاخص کل نسبت به شاخص کل‌ هم‌وزن است. این موضوع نشان می‌دهد بازدهی سهامداران از ابتدای سال‌جاری با هم برابر نبوده و بر همین اساس است که گفته می‌شود، تنها معامله‌گرانی که با اعتقاد به پویایی بازار سهام، همه عوامل تاثیرگذار را مورد توجه قرار می‌دهند، برنده خواهند شد.

همان‌طور که اشاره شد از ابتدای سال تاکنون بیشترین میزان بازدهی به صنایع بزرگ سهامی که از حمایت عوامل بنیادی برخوردار بوده‌اند، اختصاص یافته است. در این میان شاید مهم‌ترین سوالی که به ذهن خطور می‌کند این است که جریانات برنده چگونه و بر اساس چه الگویی شکل گرفته‌اند؟

۱- رصد تمامی عوامل تاثیرگذار: مهم‌ترین‌ موضوعی که باید مورد توجه معامله‌گران سهام قرار گیرد، شناسایی جریان اصلی حاکم بر معاملات است، نه جریان‌های کوتاه‌مدت و گذرا که عمدتا به دلیل تسری هیجان به بازار سهام ایجاد می‌شوند. برای رسیدن به این الگو نیز لازم است سرمایه‌گذاران با رصد همه عوامل موثر و همچنین سطوح مختلف اقتصادی از اقتصاد کلان گرفته تا وضعیت صنعت و همچنین درون شرکت‌ها به یک تحلیل درست رسیده، سپس به گردونه معاملات سهام بپیوندند.

۲- توجه به دینامیک بودن معاملات سهام: یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه قرار گیرد، اصل پویایی بازار سهام است. وضعیت دینامیک بورس سبب می‌شود تا انتخاب یک الگوی ثابت برای سرمایه‌گذاری، نتیجه‌ای جز زیان نداشته باشد. در این شرایط لازم است معامله‌گران همواره اطلاعات خود را از وضعیت عوامل تاثیرگذار بر سهام به‌روز کنند.

همان‌طور که اشاره شد توجه به اصل پویایی بازار سهام و رشد تمامی عوامل تاثیرگذار بر آن می‌تواند الگویی برای برنده‌شدن در گردونه معاملات سهام در اختیار معامله‌گران قرار دهد. پیش از این و در شرایط کم‌نوسانی بازار سهام و کند بودن جریان ورود نقدینگی اما شاهد بی‌توجهی بسیاری از معامله‌گران به تحولات بنیادی پیرامون بازار (وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی، نرخ دلار و چرخش جریان نقدینگی) و معامله سهام بر اساس الگوهای پیشین مدنظر معامله‌گران بودیم. الگوهایی که عمدتا از برخی الگوهای نادرست با نقاب تحلیل منشا می‌گیرد. بررسی این فرمول‌های توهمی نیز خالی از لطف نیست.

۱. نگاه تک‌بعدی به بازار: یکی از اشتباهاتی که برخی از معامله‌گران را در مسیر زیان‌دهی قرار می‌دهد، نگاه تک‌بعدی به بازار است. به‌عنوان نمونه عده‌ای از فعالان بازار تنها با دید تکنیکال به سهام نگریسته و فکر می‌کنند از این طریق می‌توانند کسب سود کنند. درست است که تحلیل تکنیکال جزئی از معاملات سهام است، اما باید توجه داشت این نوع تحلیل گذشته‌نگر بوده و تحولات آتی جایی در آن ندارد، به این ترتیب نگاه به بازار با یک دوربین، می‌تواند معامله‌گر را از دیگر جریانات بازار عقب بیندازد.

۲. در نظر گرفتن سقف و کف عددی برای سهام: در بسیاری از موارد دیده شده برخی از سهامداران با توجه به سقف یا کف عددی که پیش از این در سابقه معاملاتی یک سهم خاص دیده شده‌ است، بدون توجه به عوامل بنیادی پیرامونی به جمع خریداران یا فروشندگان یک سهم می‌پیوندند. این در حالی است که تغییر عوامل تاثیرگذار بنیادی و ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران همچنین تحولات درون شرکتی می‌تواند روند قیمتی یک سهم را تغییر دهد.

۳- پیش‌بینی‌های غیرکارشناسانه: این موضوع به معامله‌گرانی برمی‌گردد که فرمولی ثابت همانند P/ E سهام را مبنای معاملات خود قرار داده‌اند و باز توجهی به عوامل بنیادی و غیربنیادی پیرامون سهام ندارند. در این میان اما با ابلاغیه جدید سازمان بورس مبنی بر ممنوعیت انتشار گزارش پیش‌بینی سود هر سهم، می‌توان انتظار داشت نگاهی تحلیلی در میان معامله‌گران حاکم شود. به عبارتی دیگر از این پس مفروضات اعلام شده بر اساس متغیرهای بین‌المللی و داخلی می‌گوید، شرکت به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد، سپس تحلیلگران بازار سرمایه با توجه به این اطلاعات و گزارش‌های مدیریتی، وضعیت سودآوری شرکت‌ها را پیش‌بینی خواهند کرد. این امر در نهایت به حرفه‌ای شدن بازار و تحلیل‌محور شدن معاملات کمک می‌کند.

۴- تبعیت از سیگنال‌فروشان بدون تحلیل: در شرایطی که بورس تهران دوره‌های پررونقی را پشت سر می‌گذارد، تعداد کانال‌های تلگرامی و سایت‌هایی که ادعای دروغین تسلط بر کلیت بازار بر اساس تحلیل را دارند، سر به فلک می‌گذارد. در این شرایط به جاست معامله‌گران به جای تقلید کورکورانه و بودن پشتوانه از این ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران سیگنال‌فروشان از منابع معتبر بهره گرفته و به یک قدرت تحلیلی دست پیدا کنند. این امر طبیعتا سبب می‌شود تا معامله‌گران، بتوانند بهینه‌ترین تصمیم‌ها را در سرمایه‌گذاری اتخاذ کنند.

۵- انتخاب نادرست به دلیل محدودیت: در برخی موارد با وجود تحولات بنیادی در سهام بزرگ بورسی از آنجا که این سهام نقدینگی زیادی را می‌طلبند، شاهد عدم توجه بازار و چرخش نگاه‌ها به سمت صنایع کوچک سهامی هستیم. این الگوسازی نادرست اما عمدتا سبب زیان‌دهی معامله‌گران یا عقب ماندن از جریانات مثبت می‌شود.این الگوسازی‌های نادرست که عمدتا از توهمات معامله‌گران نشات می‌گیرد، نه تنها در بورس تهران بلکه در دیگر بازارهای بزرگ و پیشرفته نیز مشاهده می‌شود که به دلیل بزرگی بازار، رکودهای بزرگ اقتصادی را در پی خواهد داشت. در این بازارها عمدتا ورود مهندس گرداننده بازار که برای همه چیز فرمول و قالب خاصی تعریف می‌کند، باعث این اتفاقات می‌شود. چرا که در تمامی این فرمول‌بندی‌ها یکسری پیش فرض در نظر گرفته شده است که اتفاقات واقعی را در بر نمی‌گیرد. به این ترتیب صرف در نظر گرفتن تحلیل‌های فرمول‌بندی شده می‌تواند بازار را به انحراف بکشد.این موضوع در شرایط کنونی نیز می‌تواند تهدیدی برای بورس تهران باشد؛ چرا که سودگیری معامله‌گران از وضعیت پررونق این روزهای بازار سهام هر چند کوتاه‌مدت، می‌تواند بار دیگر توهم کسب سود بدون نیاز به تحلیل را در میان معامله‌گران نهادینه کرده و بازار را از تحلیل خارج کند.

در دادوستدهای روز دوشنبه، شاخص کل بورس تهران ۸۲۹ واحد (معادل ۸۵/ ۰ درصد) رشد کرد و به رقم ۹۸ هزار و ۳۵۸ واحد رسید. شاخص کل هم وزن (با اثر یکسان نمادها) اما با افت ۰۶/ ۰ درصدی همراه شد. موضوعی که نشان از رشد نمادهای بزرگ بازار سهام دارد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که طی هفته‌های اخیر رنگ و بوی رونق به معاملات سهام داده بود، روز گذشته به حدود ۲۶۵ میلیارد تومان رسید و حدود ۴۰ درصد از این رقم در اختیار ۱۰ نماد با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت.بیشترین افزایش قیمت روز دوشنبه بورس تهران نیز از آن نماد معاملاتی شرکت‌های لامیران، کنترل خوردگی تکین‌کو، پتروشیمی خارک، تامین سرمایه امید و سیمان کرمان شد. در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های معدنی دماوند، توریستی و رفاهی آبادگران ایران، افست و سیمان داراب بیشترین کاهش قیمت دوشنبه بورس تهران را تجربه کردند.

در این روز شاهد عملکرد قابل توجه نمادهای فلزی در گزارش خرید و فروش ماهانه این شرکت‌ها بودیم. موضوعی که سبب شد تا این نمادها در صدر نمادهای بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص قرار گیرند. بر این اساس روز گذشته نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، ملی صنایع مس ایران و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس بیشترین تاثیر در رشد شاخص را بر عهده داشتند. روز دوشنبه خالص تغییر مالکیت میان بازیگران اصلی بازار حدود ۲۱۹ میلیون سهم و در مسیر حقوقی به حقیقی بود. این جابه‌جایی‌ رقمی معادل ۴۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها را به سبد سهام معامله‌گران حقیقی منتقل کرد. بیشترین میزان خالص خرید معامله‌گران حقیقی ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران به نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان اختصاص داشت. به این ترتیب دیروز افزون بر ۴۰ میلیون سهم «فولاد» به ارزشی افزون بر ۱۲ میلیارد تومان به نفع معامله‌گران حقیقی بازار منتقل شد.

پس از «فولاد»، بیشترین خالص خرید حقیقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت سایپا شکل گرفت. به این ترتیب ۸۷ میلیون سهم «خساپا» به ارزش ۸/ ۸ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. در آن سوی بازار اما بیشترین تحرک حقوقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت‌های ایران خودرو، پالایش نفت اصفهان و پتروشیمی بندرعباس دیده شد. به این ترتیب طی معاملات این روز، ۵/ ۱۱ میلیون سهم «خودرو» از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی سهامداران حقوقی منتقل شد. این جابه‌جایی رقمی معادل ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود. «شپنا» نیز دیروز شاهد تغییر مالکیت بیش از یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومانی به نفع حقوقی‌ها بود. در «شبندر» نیز روز گذشته بیش از یک میلیون سهم به ارزش یک میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی منتقل شد. در میان صنایع بورسی نیز بیشترین خرید سهامداران حقیقی در معدنی‌ها و فلزی‌ها به ثبت رسید. در مقابل رایانه‌ای‌ها و کانی‌های غیرفلزی بیشترین تحرک حقوقی‌ها را در میان صنایع بورسی تجربه کردند.

تغییر نقش دلا‌ر در صعود بورس

با رشد ۳/ ۱ درصدی شاخص کل بورس در روز گذشته، بازدهی این بازار از ابتدای سال از عدد ۲۸ درصد گذشت. استقبال همه‌جانبه سرمایه‌گذاران از سهام در حالی رقم خورد که ارز و طلا به حرکت خود در مسیر کاهشی ادامه دادند. عقب‌گرد ۴/ ۳ درصدی نرخ دلار و تنزل ۳/ ۴ درصدی بهای سکه در سال ۹۸، یکه‌تازی بورس در بین بازارها را بهتر نشان می‌دهد.

سال گذشته، بخش عمده بازدهی در بورس تهران ناشی از رشد دلار و موج تورمی به وجود آمده بود و این تصور را جا انداخت که رشد سهام از محل تقویت دلار صورت گرفته است. اکنون اما این سوال برای بسیاری از معامله‌گران مطرح شده که با وجود عقب‌نشینی بهای ارزها چرا رشد شاخص سهام همچنان ادامه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش دمای ریسک سیاسی نقش عمده را در عقب‌گرد دلار ایفا کرده و در پی این خوش‌بینی، بخشی از پول‌ها به انگیزه کسب سود راهی بازار سهام شده است. به بیان ساده‌تر کاهش ریسک‌های غیراقتصادی موجب تقویت ریسک‌پذیری در اقتصاد کشور و در نتیجه اقبال بیشتر به بورس می‌شود. بنابراین مادامی که این انتظارات تداوم یابد، روند مخالف سهام و ارز طبیعی خواهد بود که البته در صورت تغییر نظم سیاسی، کانون گردش نقدینگی نیز به تناسب دستخوش تغییر خواهد شد.

شاخص کل بورس تهران در معاملات دیروز با رشد بیش از ۲۹۰۰ واحدی پس از سقف‌شکنی تاریخی خود تا مرز ۲۳۰ هزار واحد نیز رشد کرد. از سوی دیگر دلار در معاملات روزهای اخیر افت‌های پرشتابی را تجربه کرده است. در بازه یک‌ماهه دلار افت بیش از ۱۷ درصدی را تجربه کرده است و این در حالی است که شاخص بورس تهران رشد حدود ۹ درصدی را به ثبت رسانده است. به این ترتیب در شرایطی که سایر بازارها فضای نااطمینانی را برای سرمایه‌گذاران خود رقم زده‌اند سهام با بازدهی قابل توجه سهامداران خود را به ادامه مسیر ۹۸ دلگرم نگه داشته است. در حالی‌که نزول دلار به عقیده کارشناسان می‌تواند سیگنال منفی برای بازار سهام محسوب شود این سوال در شرایط کنونی زیاد پرسیده می‌شود که آیا صعود بورس با نزول این‌چنینی دلار منطقی است؟

بورس در جدال بازارها

شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال ۹۸ تا پایان معاملات دیروز بازدهی ۲۹ درصدی را به ثبت رسانده است. این عدد به این معنا است که اگر سبدی از سهام کل نمادهای بورسی بر اساس وزن ارزش بازار آنها در نظر گرفته شود، میزان بازدهی قابل دسترس حدود ۲۹ درصد است. این درحالی است که امکان کسب بازدهی‌های به مراتب بیشتر وجود داشت. نگرانی از ریسک بالا همواره برای سرمایه‌گذار به خصوص در بورس مشاهده می‌شود. با این حال همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» و همچنین سایت تحلیلی «دنیای‌بورس» عنوان شده بود به دلیل کارآیی پایین بورس تهران امکان کسب بازدهی‌های قابل توجه با ریسک‌های نه‌چندان بالا وجود دارد و تنها معامله‌گر باید با متغیرهای اثرگذار آشنایی لازم را داشته باشد.

دیروز تا ساعت تنظیم این گزارش زیان دلار از ابتدای سال از ۳ درصد فراتر رفت (آخرین نرخ‌های دلار تا ساعت ۱۶ دیروز در کانال ۱۲۷۰۰ تومانی قرار داشت). سکه نیز دست از مقاومت کشید و گرچه با چشم امید به اونس طلا در برابر افت دلار مقاومت می‌کرد اما با فشار حداکثری دلار در بازار داخلی با افت به کانال ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسید و افت ۴ درصدی از ابتدای سال را به ثبت رساند. افسار نوسان قیمتی سکه تا حد زیادی در اختیار دلار است. گرچه رشدهای اخیر قیمت طلای جهانی به حمایت از قیمت سکه و کاهش حباب انجامید اما در نهایت شدت نوسان دلار به حدی بالا است که اثر نوسان اونس طلای جهانی را خنثی کند.

در رقابت بازارها بورس پیشتاز است و در این خصوص بازار مسکن نیز چندان قابل اتکا نیست. در این خصوص باید گفت خرید ملک و مسکن به نقدینگی بسیار بالاتری برای حضور سرمایه‌گذاران نیاز دارد و این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بورس با کمترین مبالغ نیز برای هر سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر است. نکته دوم اینکه با توجه به نقدشوندگی پایین در بازار مسکن از این حیث قابل مقایسه با سهام نیست و حتی اگر رشد قیمت اسمی را شاهد باشیم اما لزوما این موضوع به معنای امکان نقد شدن این دارایی نیست و این در حالی است که بورس با نقدشوندگی بالایی همراه است. در این خصوص باید به ارزش معاملات بیش از هزار میلیارد تومانی در بورس تهران اشاره کرد. میانگین ارزش معاملات بورس تهران از ابتدای سال بیش از هزار میلیارد تومان بوده است. جهش نسبت ارزش معاملات سهام به کل نقدینگی کشور خود نشانه‌ای از حرکت نقدینگی از سایر بازارها به سمت بورس است.

درخصوص جزئیات این موضوع نمی‌توان اظهارنظر دقیقی داشت با این حال جهش نسبت ارزش معاملات ۶ اشتباه سرمایه‌گذاران در بورس تهران به نقدینگی کل کشور در ماه‌های گذشته نسبت به زمستان سال ۹۶ تا بیش از ۵ برابر است؛ نسبت میانگین ارزش معاملات بورس به نقدینگی کشور در زمستان ۹۶ کمتر از ۰۱/ ۰ درصد بوده که این عدد در شرایط کنونی به بیش از ۰۵/ ۰ درصد رسیده است. از این موضوع می‌توان این برداشت را داشت که بخشی از نقدینگی از دیگر بازارها به سمت بورس کشیده شده‌اند.

در ادامه مقایسه بازارها گرچه بعضا شنیده‌ها از اعطای سود بالاتر از ۲۰ درصد از سوی برخی از بانک‌های متخلف خبر می‌دهد با این حال به‌صورت کلی نمی‌توان چندان روی چنین اعدادی در این بازار حساب کرد. به‌صورت ساده با فرض سود ۲۰ درصد یک سپرده‌گذار در بانک سود کمتر از ۵ درصد را از ابتدای سال کسب کرده است که از سود سهامداران بسیار کمتر است. در شرایط کنونی لازم است به ریسک‌ها در کنار فرصت‌های موجود توجه شود. گرچه بورس را می‌توان همچنان جذاب‌ترین بازار سال ۹۸ مطرح کرد با این حال با توجه به گزینه‌های متفاوت سرمایه‌گذاری اگر به این موارد توجه نشود ریسک زیان نیز وجود خواهد داشت.

چرا دلار نزولی شد؟

درخصوص علت نزولی شدن دلار در گزارش‌های «دنیای بورس» در هفته‌های گذشته عوامل فشار بر نرخ دلار اشاره شد. عامل سیاسی در کنار انتظارات اقتصادی از آینده (نظیر احتمال کسری بودجه دولت) به رشد نرخ‌ دلار در ماه‌های گذشته کمک کرد اما وضعیت فعلی متغیرها امکان توجیه نرخ‌های بالای دلار را نداشتند. یکی از مواردی که رئیس بانک مرکزی بسیار بر آن تاکید دارد جلوگیری از جبران کسری بودجه احتمالی دولت با چاپ پول توسط بانک مرکزی است که خود می‌تواند نقش بسزایی در کنترل انتظارات نگران‌کننده آتی داشته باشد. همچنان نگرانی از احتمال کسری بودجه دولت با توجه به تعلل دولت در اتخاذ تصمیمات بهینه و حرکت در مسیر اصلاح اقتصادی وجود دارد.

در کنار انتظارات نگران‌کننده اقتصادی که در عوامل سیاسی نیز گره خورده‌اند، هراس سیاسی نقش بسزایی در رشد نرخ دلار داشت. در بدبینانه‌ترین رخدادها مانند احتمال درگیری نظامی در منطقه، دلار به سطوح بیش از ۱۵ هزار تومان رسید. در شرایط کنونی نیز اخبار رایزنی‌های کشورهای منطقه نظیر عراق، قطر یا ژاپن به خوش‌بینی سیاسی در میان فعالان اقتصادی دامن زده و ریزش دلار را به دنبال داشته است. سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ژاپن سیگنال سیاسی قدرتمندی بوده که فشار سنگین روانی را بر دلالان ارزی وارد کرده و دلار را به کانال ۱۲ هزار تومان سوق داده است.

آیا صعود بورس منطقی است؟

یکی از محرک‌های اصلی رشد قیمتی سهام طی یک سال گذشته جهش نرخ دلار و تورم در اقتصاد کشور بوده است. شواهد نشان می‌دهد که همچنان بورس تا جبران عقب‌ماندگی از متغیرهای اقتصادی پتانسیل رشد دارد و با وجود افت نرخ دلار همچنان می‌توان رشد سهام را منطقی دانست. اگر بدون توجه به شرایط کنونی بورس تهران و متغیرهای اقتصادی و سیاسی به بررسی اثر دلار بر سهام بپردازیم مشخصا افت نرخ دلار در بازار داخل بر سودآوری شرکت‌های بزرگ کالایی که وزن زیادی در تعیین مسیر شاخص کل بورس تهران دارند، اثر منفی دارد. در نتیجه به‌صورت عمومی و بدون در نظر گرفتن شرایط موجود افت دلار می‌تواند بر شاخص سهام فشار وارد کند. علاوه بر این نمونه اثر افت نرخ دلار را می‌توان در عقب‌نشینی تقاضا در بازارهای مختلف مانند بورس کالا (عقب‌نشینی تقاضا از کاتد ملی مس در معاملات دیروز و عدم توازن عرضه و تقاضا برخلاف رویه معاملات ماه‌های قبل) نیز مشاهده کرد. بر این اساس در یک شرایط معمول افت قیمت کالاها در بورس کالا و احتمال افت سودآوری شرکت‌ها در نتیجه نزول دلار می‌تواند بر شاخص کل بورس فشار وارد کند. با این حال همان‌طور که تاکید شد این موضوع برای یک شرایط معمول قابل قبول است و با این فرض که سهام در یک تعادل نسبی با متغیرهای اثرگذار قرار دارد؛ در نتیجه با افت نرخ دلار انتظار برای واکنش منفی سهام نیز وجود دارد. این در حالی است که می‌توان گفت بورس تهران همچنان از متغیرهای اثرگذار بر سهام مانند دلار عقب است و همچنان انتظار برای انعکاس نرخ‌های بالاتر دلار با نزدیک شدن نرخ نیما به بازار آزاد در صورت‌های مالی شرکت‌های بزرگ کالایی مانند پتروشیمی‌ها ، فلزی‌ها، پالایشی‌ها و سایر شرکت‌ها وجود دارد. این موضوع با افزایش نرخ فروش می‌تواند اثر مثبت خود را در سود شرکت‌ها منعکس کند.

موضوع دیگر که در بخش قبل نیز به آن اشاره شد به علت عقب‌نشینی دلار در بازار آزاد باز‌می‌گردد. در این خصوص سیگنال‌ مثبت سیاسی پس از تنش‌های ماه‌های قبل افت دلار را به دنبال داشته است. حال اگر همین موضوع برای بورس در نظر گرفته ‌شود می‌توان به علت منطقی بودن رشد سهام با وجود افت نرخ دلار در بازار آزاد رسید.

P/ E سهام در وضعیت سفید

تحلیلگران بورس تهران طی یک سال گذشته به دنبال موارد متعددی به خصوص هراس سیاسی، انتظارات خود از نسبت قیمت به درآمد شرکت‌ها را کاهش دادند، در نتیجه در سود ثابت قیمت‌های پایین‌تری برای شرکت‌ها منطقی در نظر گرفته شد. گرچه سهام مسیر صعودی را در پیش گرفت با این حال رشد قیمتی سهام در نتیجه رشد فزاینده سودآوری بود اما با ریسک‌های متعدد موجود به خصوص در بخش سیاسی به تدریج انتظارات از سودآوری شرکت‌ها به سمت نسبت قیمت به درآمد (P/ E) ۴ حرکت کرد. بر این اساس بخش دوم جاماندگی بورس به این قسمت باز‌می‌گردد. همان‌طور که در مطلب پیشین با عنوان «فرصت بورس‌بازی در باند نااطمینانی» اشاره شده بود به تدریج با رفع ابهامات باید در انتظار رشد نسبت قیمت به درآمد در سهام بود.

صعود بورس؛ نزول دلار

می‌توان گفت همزمانی صعود بورس و نزول دلار می‌تواند منطقی باشد. نکته نخست به جاماندگی بورس از سطوح کنونی دلار (با وجود افت‌های شدید اخیر) مرتبط است. نکته دوم نیز به لزوم تعدیل انتظارات حاصل از شدت اثر ریسک‌ها در سهام باز‌می‌گردد (فرصت بورس‌بازی در باند نااطمینانی). بر این اساس اگر سناریوهای مختلف سیاسی را مرور کنیم، علت این موارد مشخص شود. اگر بنا باشد وضعیت سیاسی کشور به حالت سفید بازگردد، گرچه انتظار برای نزول ادامه‌دار دلار در نتیجه بازگشت آرامش به اقتصاد کشور و تقویت محسوس درآمدهای ارزی دولت وجود دارد اما از سوی دیگر باید اثر این آرامش در سایر بازارها نیز مشاهده شود. در معاملات روزهای اخیر به دنبال افت نرخ دلار به‌عنوان دماسنج انتظارات تورمی در اقتصاد کشور شاهد عقب‌نشینی نرخ سود در اسناد خزانه هستیم. علاوه بر این کاهش شدت ریسک‌های سیستماتیک می‌تواند نسبت قیمت به درآمد انتظاری از سهام را به میانگین تاریخی بورس نزدیک کند و این موضوع عامل حمایتی قوی از سهام محسوب می‌شود. بنابراین برای مثال اگر دلار بنا باشد افت شدید حتی ۲۰ درصدی را تجربه کند، نرخ‌های انتظاری همچنان با نرخ‌های تسعیر شرکت‌های بزرگ فاصله دارد. این در حالی است که با کاهش ریسک در بورس تهران انتظار برای افزایش نسبت قیمت به درآمد انتظاری وجود دارد و این دو اهرم می‌تواند سهام را در مسیر صعودی یاری کند. سناریوی دوم اینکه گشایش سیاسی در کوتاه‌مدت با وجود سیگنال‌های مثبت موجود رخ ندهد در نتیجه بار دیگر احتمال ادامه نوسان سیاسی دلار وجود خواهد داشت. حتی با فرض حفظ سطوح کنونی دلار در این سناریو باید بار دیگر به اختلاف نرخ تسعیر دلار در صورت‌های مالی شرکت‌ها به خصوص بزرگان (نرخ نیما) و نرخ بازار آزاد توجه داشت. در بخش دوم نیز همان‌طور که در مطالب پیشین اشاره شد بخش قابل توجهی از ابهامات درخصوص مقدار و نرخ صادرات شرکت‌ها رفع شده است و اگر بدترین سناریوی سیاسی کنار گذاشته شود، بورس در جدال با دیگر بازارها نیز همچنان جذاب است. درخصوص سناریوی دوم سیاسی لازم است به اثرات اقتصادی چنین موضوعی نیز توجه شود. برخی بار دیگر به شبیه‌سازی وضعیت کنونی سهام با مهر اشاره می‌کنند. علت این موضوع در نگاه معامله‌گران این است که در مهر‌ماه بورس پس از برخورد با سقف تاریخی خود به دنبال ریزش شدید دلار در بازار آزاد مسیر نزولی را در پیش گرفت و در شرایط کنونی نیز معامله‌گران این موضوع را مطرح می‌کنند که احتمال تکرار این موضوع وجود دارد. بر اساس آنچه تاکنون توضیح داده شد می‌توان از نظر منطقی این موضوع را رد کرد. نکته مهم در رفع ابهام از فروش شرکت‌های صادراتی در شرایط تحریم است. در مهر سال گذشته دقیقا یک ماه پیش از تحریم‌های سختگیرانه آمریکا سردرگمی بسیاری میان تحلیلگران بورسی درخصوص اثر احتمالی این موضوع بر سودآوری شرکت‌ها وجود داشت. این نگرانی‌ها از نرخ فروش تا مقدار فروش شرکت‌های صادراتی را نشانه گرفته بود. اما در ماه‌های اخیر و در دوران تحریم این معضلات محک زده شدند و اثرات خود را در صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز منعکس کردند. در شرایط کنونی علاوه بر موارد سیاسی و اقتصاد داخلی باید توجه ویژه‌ای به بازار جهانی نیز داشت که در معاملات امروز نوسان قیمتی بازار جهانی می‌تواند نقش بسزایی در بورس تهران داشته باشد. علاوه بر این در سناریوهای مختلف سیاسی باید اثر آن بر وضعیت تولید و فروش شرکت‌ها در نظر گرفته شود.

ایجاد تابلو بورس شرکت‌های دانش‌بنیان بیانگر ارزش بالای سرمایه‌گذاری دراین حوزه است

معاون توسعه مدیریت و منابع معاونت علمی گفت:ایجاد تابلو بورس شرکت های دانش بنیان نشانگر اهمیت و ارزش بالای سرمایه گذاری در این حوزه است .

به گزارش ایسکانیوز به نقل از مرکز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، علیرضا دلیری معاون توسعه مدیریت و منابع معاونت علمی در سومین جلسه بررسی نحوه حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در تابلو بورس اوراق بهادار اظهارکرد:ایجاد تابلو بورس شرکت‌های دانش‌بنیان قابلیت مقایسه رشد این شرکت‌ها را نمایان کرده و نشانگر ارزش بالای سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود.

وی درادامه گفت : در ابتدای امر که بحث تابلو بورس برای شرکت‌های دانش‌بنیان مطرح شد پذیرش آن برای شرکت‌ها سخت بوده و کسی با این موضوع آشنا نبود اما در حال حاضر استقبال از این طرح نشان داده که همه اهمیت بازار سرمایه را متوجه شده‌اند.

دلیری بیان کرد: با توجه به برگزاری سومین جلسه بررسی نحوه حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در تابلو بورس اوراق بهادار به علت استقبال زیاد این پذیرش برای سومین جلسه در زمان کوتاهی بسته شد و این حاکی از رخداد اتفاقات خوب در حوزه تجاری سازی است که ما به دنبال آن بودیم .

معاون توسعه مدیریت و منابع تاکید کرد :باید فضایی ایجاد شود تا اهمیت تأمین مالی از طریق بازار سرمایه برای شرکت‌های دانش‌بنیان مطرح و در این رابطه فرهنگ‌سازی شود تا از این طریق تأمین مالی این شرکت ها صورت بگیرد .

وی توضیح داد: دلیل ورود معاونت علمی در این امر تنها بحث شناساندن و ارتباط میان شرکت‌های دانش‌بنیان و بورس است زیرا معتقدیم که اتفاقات خوبی در این حوزه رخ می دهد زیرا شرکت‌های دانش‌بنیان R&D های فعالی دارند و رو به رشد هستندو افراد تحصیل‌کرده‌ای در این مجموعه‌ها فعالیت می‌کنند .

دلیری ادامه داد: اگر فضایی ایجاد شود که مشکل تأمین مالی این شرکت‌های دانش‌بنیان حل شود سرعت رشد آنها بیشتر خواهد شد و اگراین امر از طریق وام صورت گیرد با بروکراسی‌های پیچیده همراه است.

معاون توسعه مدیریت و منابع معاونت علمی معافیت مالیاتی را کاهش‌دهنده دغدغه شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس دانست و گفت : معافیت مالیاتی برای شرکت های دانش بنیان رشد آنها را در پی خواهد داشت وموجب استقبال سرمایه‌گذاران می شود.

دلیری هدف از برگزاری این جلسات را معرفی حوزه‌های مورد نظر دانست و گفت: تابلو اختصاصی شرکت های دانش بنیان با حضور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و رییس سازمان بورس در فرابورس ایران افتتاح شد که در این تابلو شرکت‌های دانش‌بنیان به صورت اختصاصی حضور دارند و عملکرد آنها مورد بررسی قرار می گیردو سرمایه‌گذاران متوجه می‌شوند که شرکت‌های دانش‌بنیان موقعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری خواهند بود.

معاون توسعه مدیریت و منابع معاونت علمی گفت: کارگزاری تعیین شده تا موقعیت فراهم شود که مشاور و راهنمایی به صورت موردی برای هر شرکت صورت گیرد تا بستر لازم برای حضور در تابلو بورس فراهم شود.

وی با اشاره به کمک 50 درصدی معاونت علمی برای ورود شرکت ها در فرابورس گفت : برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی نیمی از هزینه ورود به فرابورس را به شرکت ها پرداخت می کند تا آنها بتوانند به راحتی در بازار سرمایه حضور داشته باشند.

در این جلسه محمد صاحب‌کار خراسانی رئیس امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی در راستای نحوه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان توضیحاتی را ارائه کرد.

سیدمهدی علم الهدی معاون فرابورس نیز در ادامه توضیحاتی درباره عملکرد این مجموعه ارائه کرد و شرکت‌ها به اظهارنظر درباره مسائل خود پرداختند.