حساب‌های اسلامی

بررسی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی حساب احتمال در اقتصاد اسلامی بر اساس حکمت متعالیه

علم اقتصاد معاصر میان احتمال عینی و معرفت‌‌شناختی فرق گذاشته و از احتمال عینی در نظریه‌های اقتصادی استفادۀ فراوانی کرده است. اما در پی نقدهای ذهن‌گرایان بر احتمال عینی، جهت‌گیری استفاده از حساب احتمال در اقتصاد به‌سمت بیزگرایی و احتمال معرفت‌شناختی میل کرد. در این مقاله، با بررسی جایگاه حساب احتمال در بخش‌های مختلف علم اقتصاد، پیشنهاد می‌شود دانش اقتصاد اسلامی برای تبیین مبانی نظریه‌های اقتصادی از آرای حکمای اسلامی در این زمینه استفاده کند. حکمت متعالیه، احتمال عینی را نوعی از احتمال روان‌شناختی و تنها یقین و جزم منطقی را معتبر می‌داند. لذا احتمال همان توقع ذهنی است که هر چه قانون‌مند باشد، از احتمال روان‌شناختی خارج نمی‌شود. بر اساس نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی (ره)، احتمال روان‌شناختی با مراتب مختلف آن، موضوع احکام عقل عملی است و در برخی موارد در نبود علم منطقی، می‌توان از آن پیروی کرد. استفاده از این آرا، موجب تغییراتی در روش‌شناسی و معرفت‌شناسی اقتصاد اسلامی می‌شود. روش‌شناسی اقتصاد اسلامی از حساب احتمال به‌عنوان روش تأیید نظریات اقتصادی (در صورت نبود علم) استفاده می‌کند. همچنین جایی که خود رفتار انسان، بر اساس احتمال باشد، می‌توان از حساب احتمال بهره برد. در مواردی هم که نمی‌توان به علم رسید، می‌توان از حساب احتمال برای پیش‌بینی احتمالی استفاده کرد. توجه به امور مذکور، این فایده را برای دانش اقتصاد اسلامی دارد که دچار نابسامانی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی نخواهد شد. شهید صدر (ره) تفسیری بر اساس علم اجمالی از حساب احتمال ارائه داده که در آن احتمال به حد علم منطقی نمی‌رسد و از کاشفیت بی‌بهره است. نظریۀ ایشان را می‌توان با انجام دادن برخی اصلاحات، ذیل احکام عقل عملی معتبر شمرد. روش این مقاله در جمع‌آوری، اطلاعات کتابخانه‌ای و در تحلیل اطلاعات، تحلیلی - انتقادی و در ارائۀ روش اقتصاد اسلامی، اکتشافی است.

حساب‌های بانکی سازمان در معرض انسداد و در آستانه تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی

سرپرست سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران ضمن اشاره به بدهی 2500 میلیارد تومانی ین سازمان گفت: حسابهای بانکی سازمان در معرض انسداد و در آستانه تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی است.

به گزارش ایانا و به نقل از سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، سید محمد موسوی سرپرست سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در نخستین نشست مشترک مدیران ستادی با بیان این مطلب که متاسفانه وارث سازمانی باحدود 2500 میلیارد تومان بدهی به سیستم بانکی هستیم اظهار کرد: حسابهای بانکی سازمان در معرض انسداد و در آستانه تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی است.

وی افزود: این در شرایطی است که امروز مهمترین چالش زنجیره تولید محصولات کشاورزی مشکلات حلقه های قبل و بعد از حلقه تولید است.

موسوی در ادامه تصریح کرد: اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها و تشکل‌های بخش کشاورزی با برخورداری از ظرفیت‌های گسترده قانونی و زیرساختها و حضور در بطن عرصه‌های تولید و همچنین متعلق به جامعه هدف بخش کشاورزی هم در تامین، تدارک و توزیع نهاده ها وهم در حوزه های اجرای تولید در زمینه های صادرات، بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی واجد ظرفیت گسترده ای است که در صورت ساماندهی، حمایت، هدایت و نظارت کارآمد می‌تواند نقش اساسی در پویایی و برابری اقتصاد تولید بخش کشاورزی و. ایفا نماید.

سرپرست سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران همچنین خاطر تشان کرد: این مهم بیش از هر چیز نیازمند اصلاح ساختار، ارتقاء دانش فنی و حمایت تسهیلاتی است .

وی گفت: نیازمند عزمی راسخ و همتی جدی برای پویایی بیش از پیش شبکه تعاونی های روستایی و کشاورزی در کشور هستیم.

موسوی در ادامه با بیان این مطلب که در حال حساب‌های اسلامی حاضر بیش از پیش به مدیرانی شجاع، خلاق، پیگیر و دلسوز در مجموعه سازمان نیاز داریم بیان داشت: در حال حاضر در مقطع زمانی حساسی به سر می‌بریم که عملکرد هوشمند در آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.

وی به رضایتمندی جامعه هدف اشاره و عنوان کرد: پاسخگویی به جامعه هدف و رضایتمندی این قشر از موارد مهمی است که باید سرلوحه امور قرار گیرد.

مو‌سوی در خاتمه با بیان این مطلب که روابط عمومی و به خصوص بخش بین‌الملل باید در خدمت بازرگانی باشد گفت: بخش بین‌الملل روابط عمومی سازمان باید همکاری لازم را در زمینه عرضه و صادرات محصولات کشاورزی داشته و بسترهای مناسب را در این بخش برای شبکه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی مهیا نماید.

فیس‌بوک صدها حساب جعلی وابسته به جمهوری اسلامی را مسدود کرد

این حساب‌های مرتبط با صدا و سیما در حمایت از سیاست‌های جمهوری اسلامی اطلاعات غلط منتشر می‌کردند

شبکه‌ای از ۵۰۰ حساب در فیس‌بوک و اینستاگرام در حمایت از سیاست‌های جمهوری اسلامی اطلاعات جعلی منتشر کرده است-USTIN SULLIVAN / Getty Images via AFP

فیس‌بوک در بیانیه‌ای اعلام کرد، صدا و سیمای جمهوری اسلامی دست‌کم از سال ۲۰۱۱ از صدها حساب جعلی در شبکه‌های اجتماعی به عنوان پوششی برای پخش اخبار و پیام‌ها در حمایت از جمهوری اسلامی استفاده می‌کند.

فیس‌بوک می‌گوید که در هفته‌های اخیر حساب‌های هشت شبکه شامل آنهایی که با صدا و سیما در ارتباط بودند را به دلیل رفتارهای غیرمعتبر سازماندهی شده و انتشار اطلاعات غلط مسدود کرده است.

به گزارش رویترز، ناتانیل گلیشر، مدیر سیاست امنیت سایبری فیس‌بوک گفت: «صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ارتباط‌های با کمپین‌های انتشار اطلاعات نادرست ارتباط اساسی دارد اما همچنان زود است که بگوییم این سازمان به طور مستقیم مسئول این فعالیت‌ها است.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

به گزارش این خبرگزاری بریتانیایی، صدا و سیمای جمهوری اسلامی هنوز در این زمینه موضع‌گیری نکرده است. اما در موارد مشابه مقامات تهران این اتهام‌ها را رد کرده بودند.

رویترز در ادامه می‌نویسد که جمهوری اسلامی یکی از بازیگران دایم عملیات نفوذ آنلاین است و این درحالی است که شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر همواره با گروه‌های تحت حمایت دولت‌ها که از شبکه‌های اجتماعی برای ترویج اطلاعات غلط استفاده می‌کنند، درگیر هستند.

رویترز در سال ۲۰۱۸ گزارش داده بود که عملیاتی که از تهران هدایت می‌شود، از ۷۰ وب‌سایت در جهت پروپاگاندای جمهوری اسلامی در ۱۵ کشور استفاده کرده است. گلیشر می‌گوید که شبکه‌هایی که اخیرا کشف شده‌اند نیز از روش‌های مشابهی-شامل معرفی به عنوان یک وب‌سایت رسانه‌ای یا سازمان غیردولتی-برای هدف قرار دادن کشورهای مخالف از بنگلادش تا بریتانیا و زیمباوه استفاده کرده‌اند.

به گفته او این شبکه از ۵۰۰ حساب در فیس‌بوک و اینستاگرام برای انتشار پیام‌های خود استفاده کرده که تمرکز آن بر تنش‌های محلی یا انتقاد از اقدامات آمریکا در منطقه بوده است.

قرض الحسنه به عنوان نگین بانکداری اسلامی، موضوع سود مادی را به حاشیه رانده است/اهدای جوایز قرعه کشی حسابهای قرض الحسنه بانک ملی

قرض الحسنه به عنوان نگین بانکداری اسلامی، موضوع سود مادی را به حاشیه رانده و اجر معنوی را جایگزین آن کرده است.

به گزارش خبرگزاری موج، در حال حاضر بیش از 40 میلیون حساب قرض الحسنه پس انداز در بانک ملی ایران وجود دارد که موجودی هر کدام از آنها از حداقل ممکن تا چند میلیارد تومان متفاوت است. مجموع این منابع، چندین هزار میلیارد ریال را به صورت متمرکز در اختیار بانک قرار داده تا آن را با دقت هر چه تمام تر در مسیر عام المنفعه و یا پرداخت تسهیلات هزینه کند.

گاه این سوال مطرح می شود که چرا عده ای باید منابع مالی خود را بدون دریافت هیچ سودی، در اختیار یک بانک بگذارند؟ چگونه ممکن است در دنیای امروز، کسی از سود کلانی که می تواند با سپرده گذاری بلند مدت در نظام بانکی به دست بیاورد چشم پوشی کرده و آن را رایگان در یک حساب قرض الحسنه ذخیره حساب‌های اسلامی کند؟

بررسی وضعیت حساب های قرض الحسنه پس انداز نشان می دهد که دارندگان این حساب ها، عمیقا به نحوه مصرف این منابع در کار خیر، اعتقاد دارند. اساسا تعداد و موجودی حساب هایی که در دوره های منتهی به برگزاری قرعه کشی جوایز افتتاح و یا تکمیل می شوند، قابل توجه نیست.

میزان منابع و ماندگاری موجودی اغلب حساب های قرض الحسنه پس انداز بانک ملی ایران به قدر کافی زیاد است، به طوری که موجودی برخی حساب های افراد حقیقی نه تنها چندین میلیارد تومان است، بلکه طی سال های متمادی، این رقم افزایش هم یافته است.

این شرایط نشان می دهد که صاحبان این حساب ها، با خدا معامله کرده اند. آنها اعتقاد دارند که «مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَریم‌»

تصور این که صاحب یک حساب قرض الحسنه پس انداز با حداقل موجودی در ساخت یک مدرسه در دورافتاده ترین منطقه کشور، ساخت یک راه روستایی، ساخت یک مرکز بهداشتی در منطقه ای محروم یا شکل گیری یک ازدواج نقش داشته است، می تواند برای او و همه اطرافیانش بسیار جذاب، دلگرم کننده و دارای اجر معنوی باشد.

این گونه است که قرض الحسنه به عنوان نگین بانکداری اسلامی، موضوع سود مادی را به حاشیه رانده و اجر معنوی را جایگزین آن کرده است.

مشتریان وفادار بانک ملی ایران این موضوع را به خوبی دریافته اند و این گونه است که موجودی و تعداد حساب های قرض الحسنه پس انداز بانک، هر سال کیفیت مطلوب تری پیدا می کنند.

انواع حسابهای بانکی: بانکداری اسلامی چه می گوید!

شاید در ذهنتان این سوال پیش بیاید که تفاوت این حساب‌ها در چیست؟ مسلما اگر کاربرد هر حساب را بدانید بهتر می‌توانید از سیستم‌های بانکی و خدمات آن‌ها استفاده کنید.

حساب‌های قرض‌الحسنه فاقد سود هستند و بانک در ازای دریافت پول سپرده‌گذار به آن‌ سودی نمی‌دهد. این حساب‌ها در دو نوع کلی هستند:

- این همان حسابی است که به آن دسته چک تعلق می‌گیرد. برای افتتاح این حساب شخص باید شرایط لازم برای افتتاح حساب جاری را داشته باشد، یعنی کارمند باشد، شرکت داشته باشد، دارای جواز کسب باشد و یا ادله‌ای برای استفاده از چک داشته باشد.

از نظر بانکداری اسلامی: این حساب از جهت ماهیت حقوقی و کیفیت عمل همانند سپرده دیداری در بانکهای سنتی است. اشخاص حقیقی و حقوقی با افتتاح حساب جاری، وجوه اضافه بر نیاز خود را به بانک سپرده دسته چک دریافت می کنند تا در وقت مناسب با استفاده از خدمات حساب جاری در مبادلات پولی خود استفاده کنند و از آنجا که انگیزه سپرده گذاران این حساب، نگهداری وجوه و تسهیل در مبادلات پولی از طریق این خدمات بانکی است به کارگیری تعبیر قرض الحسنه صحیح نمی باشد. به نظر می رسد اطلاق عبارت بر این حسابها ناشی از این پندار است که هر قرض بدون بهره ای (قرض الحسنه) است در حالی که این اشتباه است. مطابق مضمون آیات و روایات، قرض الحسنه جایی است که قرض دهنده برای کسب اجر معنوی به فرد نیازمندی کمک کرده و به او قرض بدون بهره می دهد. بنابراین اگر قرض دهنده با اغراض دیگری چون حفظ پول، تسهیل در معاملات، نقل و انتقال وجوه و. مبلغی را به بانک یا غیر آن قرض دهد اگر چه قرض بدون بهره هست و از نظر اسلام مجاز و مشروع می باشد لیکن عنوان (قرض حساب‌های اسلامی الحسنه) بر آن صدق نمی کند و چنانچه گذشت غالب سپرده گذاران حساب جاری با چنین اغراضی سپرده گذاری می کنند.

این حساب از نوع حساب‌هایی است که در قرعه‌کشی‌ها شرکت داده شده و به آن‌ها جایزه تعلق می‌گیرد. این حساب برای تراکنش‌های کوچک و پول کم مناسب است.

از نظر بانکداری اسلامی: حساب پس انداز از سپرده های رایج نظامهای رایج نظامهای بانکی است. ویژگی آن این است که اشخاص حقیقی و گاهی حقوقی وجوه اضافه بر هزینه های جاری خود را برای مدت نامعین به چنین حسابی واریز کرده در برابر آن دفترچه دریافت می کنند تا هنگام نیاز با برنامه ریزی، وجوه مذکور را دریافت کنند. ماهیت چنین سپرده ای قرض است و در بانکهای سنتی عموما به آنها بهره می پردازند. در بانکداری بدون ربا پرداخت بهره ممنوع است لیکن برای ترغیب سپرده گذاران جوایزی در نظر می گیرند. این جوایز که بدون تعهد و قرارداد قبلی پرداخت می شود به صورت غیر ثابت (نقدی و جنسی) است و از طریق قرعه بین صاحبان حساب توزیع می شود. از آنجا که معمولا صاحبان این نوع سپرده ها علاوه بر نگهداری وجوه، قصد کمک به بانک در اعطای قرض الحسنه و شرکت در ثواب معنوی آن عمل مقدس دارند اطلاق (سپرده قرض الحسنه)به این حسابها به جا و شایسته است.

این نوع حساب‌ها ذاتا از انواعی هستند که به آنها سود تعلق می‌گیرد. البته بانک‌ها طی سال، سود علی‌الحساب تضمین شده را واریز و در پایان سال سهم سود هر حساب را به صورت واقعی محاسبه می‌کنند و در صورتی‌که سهم سود از مبالغ واریز شده طی سال بیشتر باشد، اضافه سود به حساب اشخاص واریز می‌شود.

این نوع حساب متداول‌ترین حساب سپرده سرمایه‌گذاری است که بانک به صورت روزشمار به آن سود می‌دهد. مبنای محاسبه سود در هر روز کمترین مبلغی است که در حساب فرد باقی می‌ماند، مثلا اگر کسی ۱۰۰ هزار تومان در حسابی داشته باشد و در روز اول خرداد ماه مبلغ ۲۰۰ هزار تومان به حساب خود واریز کند و مجددا مبلغ ۲۵۰ هزار تومان از حساب برداشت کند، آن‌گاه حداقل مبلغ مانده حساب او در روز اول خرداد ماه برابر ۵۰ هزار تومان است که مبنای محاسبه سود قرار می‌گیرد.

سود این نوع حساب به صورت ماهانه به همان حساب واریز می‌شود و برداشت از آن با دفترچه و یا کارت بانکی مقدور است.

به این نوع حساب نیز سود تعلق می‌گیرد، البته با توجه به مدت قرارداد، فرد نمی‌تواند از حساب برداشت کند، در غیر این‌صورت مشمول سود کوتاه‌مدت می‌شود. اکثر بانک‌ها برای این نوع حساب‌ها دفترچه صادر نمی‌کنند و صرفا یک گواهی به فرد می‌دهند.

بررسی این حسابها از نظربانکداری اسلامی: این حساب ها بسیاری سرمایه های نقدی هستند که به علل مختلف علاقه یا توان به کارگیری آنها را ندارند. به این جهت سراغ موسساتی می روند که بتواند علاوه بر حفظ سرمایه، سودی در اختیار آنها قرار دهد. بانکهای سنتی در قالب سپرده های ثابت، وجوه مذکور را جذب کرده علاوه بر تعهد باز پرداخت اصل آنها، متناسب با مدت زمان سپرده گذاری به صاحبانشان بهره می پردازند. از آنجا که ماهیت حقوقی این نوع سپرده ها قرض با بهره و از مصادیق روشن ربا بود در قانون بانکداری بدون ربا تغییر بنیادی یافت. چنانچه در مواد سه تا شش قانون بانکداری بدون ربا آمده، بانکها وجوه سپرده های سرمایه گذاری مدت دار را در قالب حقوقی عقد (وکالت) از صاحبان آنها تحویل گرفته و به عنوان وکیل سپرده گذاران در امور مشارکت، مضاربه، اجاره به شرط تملیک، معاملات اقساط ی، مزارعه، مساقات، سرمایه گذاری مستقیم، معاملات سلف و جعاله به کار می گیرند. بانکها می توانند اصل سپرده های سرمایه گذاری مدت دار را تعهد یا بیمه نمایند و منافع حاصل از عملیات مذکور را طبق قرارداد، متناسب با مدت و مبلغ سپرده با رعایت سهم منابع بانک پس از کسر هزینه ها و حق وکالت، بین صاحبان سپرده تقسیم می کنند. در این حسابها اگر چه میزان سود از ابتدا معلوم نیست اما به سبب وسعت عمل و تنوع معاملات اطمینان هست که سود منابع عاید این وجوه خواهد شد، بطوریکه بانک می تواند قبل از حسابرسی کامل به آنها سود علی الحساب بپردازد. سپرده های سرمایه گذاری مدت دار به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت می باشد. سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت به صورت دفترچه نگهداری می شود و با حداقل ده هزار ریال که برای بار اول حداقل سه ماه نزد بانک باقی بماند افتتاح می گردد. صاحب حساب با ارائه دفترچه، هر زمان می تواند- با رعایت سه ماه اول و نیز با در نظر گرفتن این که سود به نسبت کمترین مانده در هر ماه تعلق خواهد گرفت- از وجوه خود برداشت و یا مجددا وجوهی را به حساب خود اضافه نماید. تمدید مدت این گونه سپرده ها بعد از سه ماه اول، یک ماه یک ماه و خود به خود طبق قرار داد اولیه خواهد بود و نیازی به مراجعه مجدد برای تمدید نیست. سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت به صورت برگه سپرده از طرف بانکها با حداقل مبلغ پنجاه هزار ریال و از جهت مدت یک ساله، دو ساله، سه ساله و پنج ساله پذیرفته می شود. پس از سررسید تمدید سپرده به مدتهای بیشتر با تابعی از ضریب سه ماه میسر خواهد بود. طبق گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سود پرداختی برای سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت، بلند مدت یک ساله، دو ساله، سه ساله و پنج ساله در سالهای 1374 و 1375 به ترتیب 8،14 ،15 ،16 و5/18 درصد بوده است که به نوعی بیانگر اعمال نظریه (مدیریت بدهیها) است. پیداست اساس سپرده های سرمایه گذاری مدت دار را (نظریه وکالت) تشکیل می دهد. اعتقاد ما بر این است که این نظریه برای معاملات بانکی تناسبی ندارد و در نتیجه مواجه با نارساییهای اساسی است. در این قسمت عدم تناسب و نارساییهای این نظریه بیان می شود.

تغییراتی که در سالهای اخیر در نظام بانکی ایجاد شده است به شرح زیر می باشند:

سپرده های بانکی به دو دسته قرض‌الحسنه و مدت دار تقسیم می‌شوند.
در حساب‌های قرض‌الحسنه هیچ سودی به حساب تعلق نمیگیره و صرفاً حساب‌هایی است که به صورت قرض‌الحسنه و بدون سود نزد بانکها نگهداری می‌شوند. حساب‌های قرض‌الحسنه به دو دسته عادی و ویژه تقسیم گردیده و حساب‌های عادی شامل حساب‌های جاری و.. حسابهای ویژه حساب‌های هستند که مشمول قرعه حساب‌های اسلامی کشی و یا تخصیص وام ویژه می‌گردند.
حساب‌های مدت دار به دو دسته کوتاه مدت وبلند مدت تقسیم می‌شوند. حسابهای کوتاه مدت با قابلیت واریز و برداشت و حساب‌های بلندمدت با سررسید یک سال که قابلیت واریز و برداشت را ندارند. سپرده سه ماهه شش ماهه چهار ماهه و نه ماهه دیگر وجود ندارد.
سپرده های کوتاه مدت در حال حاضر نرخی بین ۸ تا ۱۰ درصد در بانک‌ها دارند که معمولاً بانک‌ها نرخ ١٠ درصد را ملاک گذاشتند.
سپرده‌های بلند مدت که به صورت قراردادهای یک ساله تنظیم میگردد با نرخ مصوب شورای پول و اعتبار ۱۵ درصد هستند و برخی از بانکها با مجوزهایی که دارند تا ۱۸ درصد هم سود را پرداخت می‌کنند.

نحوه اختصاص سود در هر دو گروه کمترین مانده در ماه بوده و دیگر به کمترین مانده روز سودی تعلق نمی گیرد.
در سپرده های کوتاه مدت قابلیت واریز و برداشت وجود دارد بطوریکه مشتری برای کسب سود باید در روز آخر ماه وجوه خود را واریز تا ماه بعد در صورت عدم برداشت سود دریافت نماید.
در سپرده بلند مدت فقط قابلیت برداشت قسمتی و یا کل سپرده وجود دارد و افزایش مبلغ امکان پذیر نیست.
در دو مدل موجود سپرده های بانکی اگر مشتری در میانه ماه و حتی روز آخر ماه قسمتی از سپرده خود رابرداشت کند، فقط به همان مبلغ سود تعلق نمی گیرد.

نرخ های جدید سود سپرده

شورای پول و اعتبار سقف نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری را به شرح زیر تعیین کرد: