کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله

به عنوان یک نکته کاربردی می‌توانید از اندیکاتور میانگین متحرک ۲۰ روزه (SMA20) به عنوان حدضرر (Stop Loss) در مواقع لزوم و به هنگام مواجهه با شرایط بحرانی استفاده کنید.

اندیکاتور و انواع آن در تحلیل تکنیکال

اندیکاتورها، شاخص‌های آماری هستند که برای اندازه‌گیری شرایط فعلی و هم‌چنین پیش‌بینی روندهای مالی و اقتصادی مورد استفاده تحلیلگران قرار می‌گیرند. اندیکاتورها به صورت کلی به دو دسته اندیکاتورهای اقتصادی و اندیکاتورهای تکنیکال تقسیم می‌شوند.

• اندیکاتورهای اقتصادی «Economic Indicators»

از اندیکاتورهای اقتصادی بیشتر برای اندازه‌گیری پیشرفت یا پسرفت اقتصادی کشور به صورت کلی و یا در بخش‌های مختلف استفاده می‌شود. به همین منظور تحلیلگران بنیادی از این اندیکاتورها استفاده می‌کنند تا شرایط فعلی را تحلیل و پتانسیل رشد در آینده را نیز بررسی کنند.

• اندیکاتورهای تکنیکال «Technical Indicators»

از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای پیش‌بینی تغییرات روند و الگوی قیمت دارایی‌های مورد نظر مانند طلا، سهام و غیره استفاده می‌شود. تحلیلگران با استفاده از داده‌های قیمت و حجم معاملات، تغییرات را محاسبه و روی نمودار رسم می‌کنند. اندیکاتورها می‌توانند به تحلیلگران در پیش‌بینی یک روند، تایید آن و یا هشداری مبنی بر معکوس شدن روند کمک کنند.

انواع اندیکاتورهای تکنیکال از لحاظ مدل محاسبه

• اندیکاتورهای روندی: از اندیکاتورهای روندی برای تشخیص وجود روند، جهت حرکت و هم‌چنین قدرت و سرعت آن استفاده می‌شود. اما این اندیکاتور نقاط مناسب جهت ورود یا خروج را نمایش نمی‌دهد. مانند اندیکاتور میانگین متحرک، میانگین متحرک جهت‌دار و باند بولینگر.
• اندیکاتورهای نوسان‌نما «اسیلاتورها»: با استفاده از این اندیکاتورها می‌توان بهترین نقاط ورود و یا خروج در بازار نوسانی را به دست آورد. اسیلاتورها از دو محدوده اشباع خرید و فروش تشکیل می‌شوند و هرگاه قیمت از این ناحیه‌ها خروج کند به عنوان سیگنال خرید یا فروش به حساب می‌آید. مانند اندیکاتورهای مکدی، استوکاستیک و قدرت نسبی.
• اندیکاتورهای حجمی: زمانی که حجم‌های مشکوکی در خرید و فروش‌ها اتفاق بیفتد کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله با استفاده از اندیکاتورهای حجمی قابل شناسایی است. مانند اندیکاتور حجم و شاخص جریان مالی.

در ادامه به رایج‌ترین اندیکاتورهای مورد استفاده تحلیلگران اشاره خواهیم پرداخت.

میانگین متحرک «Moving Average»

میانگین متحرک (MA)، یکی از اندیکاتورهای ساده و در عین حال معروف و مهم در تحلیل تکنیکال است که با حذف نوسانات قیمت، دید بهتری نسبت به متوسط قیمت کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله و روند قیمتی سهم به تحلیل‌گران ارائه می‌کند.

یکی از پارامترهای حساس در استفاده از میانگین متحرک، انتخاب بازه‌های زمانی مختلفی است که در محاسبه میانگین مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عقیده جان مورفی، دو ترکیب رایج هنگام استفاده از دو میانگین متحرک، میانگین‌های ۵ و ۲۰ روزه و دیگری ۱۰ و ۵۰ روزه است. برای استفاده از سه میانگین متحرک نیز ترکیبی که عمدتا استفاده می‌شود ۴،۹ و ۱۸ روزه است.

تحلیل‌گران با استفاده از این اندیکاتور و محاسبه میانگین قیمت در بازه‌های زمانی مختلف می‌توانند روند‌های موجود در بازار و محدوده مناسب برای انجام معاملات را شناسایی کرده و به تحلیل بازار بپردازند.

استراتژی‌های میانگین متحرک در میان معامله‌گران محبوب هستند و با توجه به قابلیت استفاده در بازه‌های زمانی مختلف، هم برای سرمایه‌گذاران بلند مدت و هم برای معامله‌گران کوتاه مدت مناسب است.

از میانگین متحرک هم برای دریافت سیگنال و هم تعیین حمایت و مقاومت‌ها می‌توان استفاده کرد. استفاده از یک میانگین متحرک به تنهایی کاربرد زیادی ندارد، به همین دلیل تحلیلگران همواره از ترکیب دو یا سه میانگین متحرک استفاده می‌کنند.

معامله‌گران تکنیکال معتقدند وقتی میانگین متحرک کوتاه‌مدت، نمودار میانگین متحرک میان‌مدت یا بلند مدت را قطع کرده و بالای آن حرکت کند، می‌تواند سیگنال خرید باشد و برعکس. همچنین ممکن است میانگین متحرک بلندمدت سهم به عنوان خط حمایت یا مقاومت سهم در نظر گرفته شود.

به طور مثال هنگام استفاده از میانگین ۵ و ۲۰ روزه، سیگنال خرید زمانی صادر می‌شود که میانگین ۵ روزه، میانگین ۲۰ روزه قیمت را قطع کند و رو به بالا حرکت کند.

اگر میانگین ۵ روزه میانگین ۲۰ روزه را قطع کند و زیر آن حرکت کند، سیگنال فروش سهم را صادر می‌کند. چرا که نشان‌دهنده روند نزولی سهم است.

هنگام استفاده از ترکیب ۹،۴ و ۱۸ روزه نیز اگر میانگین ۴روزه بالاتر از میانگین ۹روزه قرار بگیرد و میانگین ۹ روزه نیز از میانگین ۱۸ روزه بالاتر رفته باشد، نشان دهنده روند افزایشی سهم و سیگنال احتمالی خرید است. برای روند نزولی نیز برعکس این حالت اتفاق می‌افتد.

نکته مهم: انتخاب بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت و بلندمدت بستگی به انتخاب و استراتژی معامله‌گر دارد و بازه زمانی استانداردی وجود ندارد. ممکن است بازه یک ماهه برای یکی کوتاه‌مدت باشد و برای دیگری میان‌مدت و حتی بلندمدت.

انواع میانگین متحرک

میانگین متحرک ساده «SMA»: که متداول‌ترین نوع میانگین بین تحلیل‌گران تکنیکال است. میانگین متحرک ساده در محاسبات، ارزش و وزن یکسانی به قیمت سهم در روزهای مختلف می‌دهد . مثلا در میانگین متحرک ۱۰ روزه، قیمت پایانی روز آخر با قیمت پایانی ۱۰ روز پیش سهم اهمیت یکسانی دارد.

میانگین متحرک نمایی «EMA»: برخلاف میانگین متحرک ساده، میانگین متحرک نمایی وزن و ارزش بیشتری به اطلاعات جدیدتر می‌دهد و قیمت‌های قدیمی‌تر وزن کم‌تری دارند. هم‌چنین تحلیلگران می‌توانند با تغییر ضرایب، وزن بیشتر و یا کم‌تری را به قیمت‌های جدید بدهند.

میانگین متحرک نمایی سریع‌تر از میانگین متحرک ساده به تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهد. اما چیزی که در هر دوی آن‌ها مشترک است این است که وقتی میانگین متحرک کوتاه‌مدت، نمودار میانگین متحرک میان‌مدت یا بلند مدت را قطع کرده و بالای آن حرکت کند، می‌تواند سیگنال خرید باشد و برعکس. این روش استراتژی اصلی معامله بر اساس میانگین متحرک است.

شاخص قدرت نسبی (RSI)

شاخص قدرت نسبی (RSI) یک شاخص تکانه یا مومنتوم است که بزرگی تغییرات اخیر قیمت را برای ارزیابی شرایط اشباع خرید یا اشباع فروش در یک سهم یا دارایی، اندازه گیری می‌کند. RSI به صورت یک نمودار خطی نمایش داده می‌شود که بین دو مقدار ۰ و ۱۰۰ نوسان می‌کند. این شاخص اولین بار توسط ولز وایلدر در سال ۱۹۸۷ در کتابش به نام «مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملاتی تکنیکال» مطرح شد.

تفسیر و استفاده سنتی از RSI به کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله این صورت است که مقادیر بالاتر از ۷۰ نشان دهنده اشباع خرید یک سهم است و احتمال معکوس شدن روند یا پولبک در نمودار قیمت زیاد است. RSI کمتر از ۳۰ نیز نشان دهنده اشباع فروش سهم است و احتمال افزایش قیمت در سهم وجود دارد.

فرمول محاسبه RSI:

RSI = 100 – (100/1+RS)

RS = Average Gain / Average Loss

برای محاسبه RSI ابتدا متوسط سود طی دوره را بر متوسط زیان طی دوره تقسیم می‌کنیم و حاصل را در فرمول RSI به جای RS قرار می‌دهیم.

معمولا دوره مورد نظر را ۱۴ روز در نظر می‌گیرند. وقتی مقدار RSI بالاتر از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده این است که در ۱۴ روز گذشته تقاضا از عرضه بیشتر بوده و متوسط سودی که از تغییر قیمت بدست آمده از متوسط زیان بیشتر بوده است و همانطور که در بالا اشاره شد مقادیر بالای ۷۰ را اشباع خرید تعبیر می‌کنند.

همگرایی و واگرایی میانگین متحرک (MACD)

همگرایی و واگرایی میانگین متحرک (MACD) یک شاخص بسیار محبوب است که در تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار می گیرد. MACD می‌تواند برای شناسایی جنبه‌های کلی روند یک سهم کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله استفاده شود. MACD در واقع ترکیبی از دو نوع شاخص مختلف است. در ابتدا، MACD از دو میانگین متحرک با طول‌های مختلف استفاده می‌کند (که اندیکاتورهای تاخیر هستند) و جهت و مدت روند را مشخص می‌کنند. سپس، MACD اختلاف بین مقادیر این دو میانگین متحرک (MACD Line) و میانگین متحرک نمایی EMA آن را (خط سیگنال) به صورت یک هیستوگرام که بالا و پایین صفر نوسان می کند، رسم می‌کند. هیستوگرام به عنوان نشانه خوبی از حرکت سهم استفاده می شود.

محاسبه خطوط MACD به صورت زیر است:

MACD Line: (12-day EMA – 26-day EMA)

Signal Line: 9-day EMA of MACD Line

MACD Histogram: MACD Line – Signal Line

تفسیر کلی MACD این است که وقتی MACD مثبت است و مقدار هیستوگرام در حال افزایش است، احتمال حرکت صعودی بیشتر است. هنگامی که MACD منفی است و مقدار هیستوگرام در حال کاهش است، آنگاه احتمال حرکت نزولی بیشتر است.

شاخص MACD معمولاً برای شناسایی سه نوع سیگنال اساسی مناسب است. عبور از خط سیگنال، عبور از خط صفر و واگرایی.

• عبور از خط سیگنال: اگر MACD بالای خط سیگنال باشد نشان‌دهنده حرکت صعودی و اگر زیر خط سیگنال باشد نشان دهنده حرکت نزولی قیمت است. به همین خاطر در نقاط برخورد اگر از پایین خط سیگنال را قطع کرده باشد به عنوان سیگنال خرید و اگر از بالا قطع کرده باشد به عنوان سیگنال فروش در نظر گرفته می‌شود.
• عبور از خط صفر: وقتی نمودار MACD از صفر عبور کرده و مثبت کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله می‌شود نشانه حرکت صعودی سهم و وقتی از صفر عبور می‌کند و منفی می‌شود به عنوان نشانه حرکت نزولی در نظر گرفته می‌شود.
• واگرایی: سومین سیگنال MACD از واگرایی آن با نمودار قیمت بدست می‌آید. به این ترتیب که اگر قیمت کف جدیدی پایین‌تر از کف قبلی داشته باشد ولی کف جدید MACD از قبلی بالاتر باشد نشانه حرکت صعودی است. و اگر قیمت سقف جدیدی بالاتر از سقف قبلی بزند اما MACD سقف جدیدی پایین‌تر از قبلی تشکیل دهد نشان دهنده روند نزولی است.

استوکاستیک (نوسانگر تصادفی)

اسیلاتور استوکاستیک یا همان نوسانگر تصادفی،‌ ابزاری است که نخستین بار توسط دکتر جورج لین در سال ۱۹۵۰ عنوان شد اما هم‌چنان به عنوان یکی از ابزارهای پر کاربرد در تحلیل تکنیکال مورد استفاده تحلیل‌گران قرار می‌گیرد. نوسانگر تصادفی (استوکاستیک) یک اندیکاتور مومنتوم است که با استفاده از داده‌هایی مانند سرعت و جهت حرکت قیمت، وضعیت آخرین قیمت سهم یعنی قیمت بسته شدن را نسبت به بالاترین قیمت و پایین‌ترین قیمت سهم در بازه‌های زمانی مختلف نشان می‌دهد.

دکتر لین معتقد بود که اسیلاتور استوکاستیک با بررسی میزان خرید و فروش می‌تواند به خوبی نقاط برگشتی ریز‌موج‌های درون یک موج بزرگ را شناسایی کند.

محدوده نوسانی این نوسانگر تصادفی، بین ۰ تا ۱۰۰ است. البته نقاط اشباع خرید و اشباع فروش در این نوسانگر به شدت حائز اهمیت است چرا که سیگنال خرید و فروش سهم را برای تحلیل‌گران صادر می‌کند. به همین خاطر محدوده ۲۰ تا ۸۰ به عنوان ناحیه تعادلی و محدوده اشباع خرید و فروش معروف شده است. به این ترتیب که هرگاه نمودارهای استوکاستیک به خط ۲۰ رسیدند، به این معنی است که بازار دچار اشباع فروش (فروش افراطی) شده است و هرگاه به خط ۸۰ رسید، به این معنی است که بازار دچار اشباع خرید (خرید افراطی) شده است.

سرمایه‌گذاران با استفاده از اسیلاتور استوکاستیک هنگام مشاهده علائم اشباع فروش انتظار روند صعودی قیمت را در آینده نزدیک دارند و به همین خاطر اقدام به خرید سهم می‌کنند. و در مقابل هنگام مشاهده علائم اشباع خرید، انتظار روند نزولی قیمت را داشته و اقدام به فروش سهم می‌نمایند.

خط K% و D% در اسیلاتور استوکاستیک و نحوه محاسبه آن‌ها

خط k% و خط D% جزء نشانگرهای استوکاستیک هستند. خط K به نشانگر تصادفی سریع معروف است که در نمودار به صورت خط صاف نمایش داده می‌شود و خط D% نیز به نشانگر تصادفی کند یا آهسته، که برابر است با میانگین متحرک K% در طول سه بازه زمانی و به صورت خط نقطه‌چینی است که در کنار خط K% کشیده شده است.

K% = (C – L14)/(H14 – L14) × ۱۰۰

c: قیمت بسته شدن سهم

L14 : پایین ترین قیمت بسته شدن طی بازه زمانی ۱۴ روز اخیر. ( این مقدار بستگی به تحلیلگر دارد ، که می تواند بازه زمانی روزانه ، هفتگی و ماهانه را انتخاب کند. )

H14 : بالاترین قیمت بسته شدن سهم در بازه زمانی ۱۴ روز اخیر ( این مقدار بستگی به تحلیلگر دارد ، که می تواند بازه زمانی روزانه ، هفتگی و ماهانه را انتخاب کند. )

فرمول دوم: D٪ میانگین متحرک سه روزه K٪ است.

زمانیکه خط K% یعنی خطوط صاف، خط D% یعنی خطوط نقطه‌چین را به سمت بالا قطع کند،‌سیگنال خرید سهم شناخته می‌شود و در حالت برعکس اگر به سمت پایین قطع کند سیگنال فروش در نظر گرفته می‌شود.

باندهای بولینگر

نام این اندیکاتور از طراح آن جان بولینگر گرفته شده است. در این روش، دو باند بالا و پایین میانگین متحرک رسم می‌شوند. این باندها با انحراف معیار مشخصی در دو طرف میانگین متحرک قرار می‌گیرند. این انحراف معیار، نشان‌دهنده پراکندگی قیمت‌ها نسبت به متوسط قیمت «میانگین متحرک» است.

با استفاده از انحراف معیارهای درست در این اندیکاتور، می توان گفت ۹۵٪ قیمت‌هایی که یک سهم می‌تواند در آن نوسان کند در بین این دو باند قرار دارد.

هنگامی که قیمت‌ها به باندهای بالایی خود برسند، تحلیلگران انتظار افزایش روند صعودی سهم را دارند و برعکس. زمانی که قیمت‌ها باندهای پایینی را لمس کنند انتظار فروش‌های افراطی و روند نزولی سهم را دارند.

تعیین اهداف قیمتی با باند بولینگر
تحلیلگران عموما از باندهای بالا و پایین به عنوان اهداف قیمتی استفاده می‌کنند. اگر قیمت‌ها از باند پایینی فاصله بگیرند، و میانگین متحرک سهم را رو به بالا قطع کنند، سیگنال شروع روند صعودی است و فاصله تا باند بالایی به عنوان هدف قیمتی در نظر گرفته می‌شود. اگر قیمت‌ها بین میانگین متحرک و باند بالایی در نوسان باشند، نشان از قدرتمند بودن روند صعودی سهم است.

برعکس این حالت برای روند نزولی است. اگر قیمت‌ها از باند بالایی فاصله بگیرند، و میانگین متحرک سهم را رو به پایین قطع کنند، سیگنال شروع روند نزولی است و فاصله تا باند پایینی به عنوان هدف قیمتی در نظر گرفته می‌شود.

تغییرات پهنای باند
باندهای بولینگر بر اساس تغییرات میانگین متحرک باز یا بسته می‌شوند. زمانی که تغییرات قیمت شدت می‌گیرد و نوسانات شدید است، فاصله دو باند افزایش می‌یابد و برعکس.

اکثر تحلیلگران معتقدند اگر باندهای بولینگر به صورت غیرمعمولی از هم باز شوند، به این معنی است که روند قبلی احتمالا به زودی تمام می‌شود. هم‌چنین اگر باندها خیلی به هم نزدیک شوند به این معناست که بازار آماده شروع روند جدید است.

نکته: نوع دیگری از استراتژی خرید و فروش بر اساس بولینگر باند وجود دارد که بر اساس نظریه بازگشت به میانگین ساخته شده است. وقتی قیمت نزدیک باند پایین و زیر آن در نوسان است تحلیل‌گرانی که به نظریه بازگشت اعتقاد دارند از آن به عنوان موقعیت خرید استفاده می‌کنند چون معتقدند قیمت به سمت میانگین برمی‌گردد. عکس این حالت نیز برای موقعیت فروش در نظر گرفته می‌شود.

تعیین پارامترهای بهینه برای بولینگر باند نیز معمولا به صورت تجربی صورت می‌گیرد. البته از طریق بک تست روی داده‌های قیمت گذشته نیز می‌توان پارامترهای بهینه را تعیین نمود.

«نماد من» بـه تازگی زیرساخت بهینه‌سازی پارامترها را برای بازار سهام ایران و ارز دیجیتال پیاده‌سازی کرده است. به این ترتیب هر روز تحلیل چند سهم و رمز ارز، بر مبنای استراتژی بهینه معاملات هر یک از اندیکاتورها در وب‌اپلیکیشن «نماد من» قرار می‌گیرد و استراتژی‌های دیگر نیز در حال توسعه است.
هر یک از کاربران با ارتقا حساب خود می‌توانند به این تحلیل‌ها در اپلیکیشن دسترسی داشته باشند.

کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله

محاسبه اندیکاتور MA یکی از مهم ترین فاکتورها در زمان تحلیل بازار می باشد. پس منظور از اندیکاتور MA تامین همین فاکتور مهم برای تحلیل گران است. این فاکتور حاوی اطلاعات مهمی است که به تحلیل گران سمت و جهت درستی را نشان خواهد داد. می دانیم که معامله گران برای انجام معامله های کوتاه مدت بلند مدت خود نیاز به داشتن استراتژی سرمایه گذاری دارند. همچنین نیاز به ابزار های تحلیلی برای پیش بینی قیمت ها و آینده بازار دارند. پس می توان از اندیکاتور برای انجام تحلیل های دقیق استفاده کرد.

گذشته قیمت حاوی چه اطلاعاتی است؟

اندیکاتور MA حاوی اطلاعاتی از جمله مقاومت ها، نقاط فشار فروش، حمایت ها، فشار خرید و سایر اطلاعات مفید است. برای به دست آوردن و جمع بندی داده ها بایستی میانگین آنها را محاسبه نمود. زیرا ممکن است داده های موجود که در مورد قیمت های گذشته هستند بسیار زیاد باشند. در این صورت احتمال اینکه فرد دچار سردرگمی شود بسیار زیاد است. پس راه حل موجود استفاده از میانگین داده ها می باشد. اما چگونه این مهم به دست می آید؟

محاسبه اندیکاتور MA به چه صورت است؟

اندیکاتور MA به معنی قیمت های یک دارایی در بازه زمانی مشخص است که میانگین آنها را نشان خواهد داد. میانگین قیمت ها بسیار ساده محاسبه خواهد شد. مثلا قیمت کالای معینی در روز های شنبه و یک شنبه و دوشنبه و سه شنبه به ترتیب برابر با ۱۰ و ۲۰ و ۱۵ و ۵ یورو می باشد. طبق فرمول محاسبه میانگین می توان گفت میانگین این قیمت ها را برابر با ۱۲.۵ دانست. حال ممکن است داده های یک ماه را در اختیار ما قرار دهند. بایستی میانگین هر هفته و یا چهار روز را محاسبه کرد و در نمودار این نقاط را به یکدیگر متصل کرد.

منحنی به وجود آمده از اتصال این نقاط را اندیکاتور MA می گویند. این میانگین ها متحرک و متغیر هستند به همین دلیل به آن میانگین متحرک گفته می شود. منحنی به دست آمده در کنار قیمت نشان داده می شود. خب تا اینجای متن با کلیاتی در مورد MA آشنا شدیم. حال لازم است در خصوص انواع آن آشنا شویم.

محاسبه اندیکاتور MA

انواع اندیکاتور MA

اندیکاتور MA در دسته اندیکاتور های لاگینگ یا lagging قرار دارد. به این معنی که این اندیکاتور بر اساس داده های گذشته اطلاعات را به تحلیل گران ارائه خواهد داد. یکی از معایب این اندیکاتور تاخیر در انجام است. همین امر باعث شده است تا به مرور زمان اندیکاتور های جدید به وجود بیایند. انواع MOVING AVERAGE شامل؛ SMA, EMA, WMA, HM می باشند.

گفته شد که اندیکاتور MA با تاخیر اطلاعات را ارائه خواهد داد. یکی از ضعف های آن نیز این است که قیمت روز های خیلی قبل تر تاثیر یکسانی با روز های اخیر دارند. به این معنی که هیجانات روز های اخیر در این قیمت ها نشان داده نمی شود.

EMA یا میانگین متحرک نمایی به معنی حالتی از محاسبه میانگین قیمت می باشد که در آن به قیمت روز های اخیر وزن بیشتری داده می شود. تغییرات قیمت در روز های اخیر نمود بیشتری پیدا می کند. این اندیکاتور به تغییرات اخیر بازار واکنش سریع نشان می دهد. پس بنابراین باعث تشخیص زودتر تغییر روند قیمت می شود برای تحلیل معامله گران فعال در کوتاه مدت مناسب است. معامله گران برای انجام معامله در بلند مدت بیشتر از تحلیل MA استفاده می کنند.

کاربرد MOVING AVERAGE

تا اینجای متن متوجه شدیم که کاربرد اندیکاتور MA تشخیص روند می باشد. تعیین روند صعودی و نزولی قیمت ها در آینده مهم ترین کاربرد این میانگین متحرک است. زمانی که نمودار قیمت بالای منحنی قرار بگیرد به معنی این است که روند قیمت صعودی است. همچنین اگر نمودار قیمت زیر منحنی باشد به معنی روند نزولی است.

انواع اندیکاتور MA

استراتژی MA

برای استفاده از اندیکاتور MA باید از استراتژی مختلفی استفاده کرد. همچنین لازم به ذکر است که کاربرد مووینگ اوریج استفاده به عنوان حمایت و مقاومت برای قیمت می باشد. این یکی از این استراتژی ها می باشد. اما برای داشتن یک استراتژی کامل باید راه های مختلف را با هم ترکیب کرد. استراتژی کراس میانگین یکی از استراتژی های مهم می باشد. به عبور میانگین های قیمتی از روی هم را کراس می گویند. برای این کار از دو MA با دوره زمانی متفاوت استفاده می شود. زمانی که MA کوتاه مدت MA بلند مدت را قطع کند و این تقاطع رو به بالا باشد یک سیگنال صعودی صادر می شود.

این استراتژی حالت عکس نیز دارد. به این معنی زمانی که رو به پایین قطع شود سیگنال نزولی خواهد بود. برای استفاده از کراس ها باید از اندیکاتور های کراس MA و EMA استفاده کرد. باید اسم این اندیکاتور ها در قسمت MA CrosS آن را جست و جو کرد.

تنظیمات این دو کراس ساده است. در این اندیکاتور ها از دو میانگین با دوره زمانی مختلف متفاوت استفاده شده است. بهترین حالت استفاده از میانگین قیمتی ترکیب آن با سایر ابزار های تحلیل بازار است.

ابزار هایی چون خط روند و سطوح حمایت و مقاومت و … و ترکیب با آنها باعث دادن نتیجه ای درست به تحلیلگر می شود.

بهترین تنظیمات اندیکاتور مووینگ اوریج

لازم است تا تحلیلگران از بهترین تنظیمات اندیکاتور MA استفاده نمایند. در این مبحث لازم است کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله تا نحوه انتخاب تنظیمات را توضیح دهیم. ابتدا باید وارد سایت Tradingview شویم.

در قسمت CHART در بالای صفحه روی تصویر FX کلیک باید کرد.

در این قسمت باید عبارت MA یا EMA را تایپ کرد.

سپس باید اندیکاتور انتخابی را به نمودار اضافه کرد برای این کار باید در قسمتی از تصویر که indicators and strategies نوشته شده است این کار را انجام داد.

اولین نتیجه جست و جو در اضافه کردن اندیکاتور اولین انتخاب خواهد بود.

پس از اضافه کردن اندیکاتور باید تنظیمات آن را شروع کرد.

باید روی نماد تنظیمات کلیک کرد.

در تنظیمات باید بازه زمانی را مشخص کرد. مثلا در تنظیمات MA باید گزینه SOURCE را انتخاب کرد. گزینه مهم در بخش تنظیمات Indicator Time Frame می باشد.

زمانی که کندل ساعتی مانند ۴ ساعته را انتخاب می کنید تایم فریم نمودار قیمت روی ۴ ساعت قرار داده می شود. میانگین قیمت ها با استفاده از کندل ۴ ساعته محاسبه خواهد شد.

برای انجام تنظیمات مربوط به ظاهر منحنی میانگین قیمت باید گزینه Style را انتخاب کرد.

بهترین تنظیمات اندیکاتور مووینگ اوریج

سخن آخر؛

اندیکاتور MA به معنی میانگین متحرک است. در واقع برای تحلیل بازار های اقتصادی لازم است که بتوان به شیوه صحیح قیمت آینده کالا یا خدماتی را پیش بینی کرد. اندیکاتور ها این وظیفه را بر عهده دارند که داده های مختلف را جمع آوری کرده و میانگین آن را محاسبه کند. سپس با استفاده از این میانگین های به دست آمده تحلیل های درستی را نسبت به بازار کالای مد نظر انجام داد.

آموزش تحلیل تکنیکال – اندیکاتور میانگین متحرک (Moving Average)

یکی از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین اندیکاتورها، که حداقل برای یک قرن متمادی است که مورد استفاده عموم تحلیلگران قرار دارد، اندیکاتور میانگین متحرک می‌باشد. اندیکاتور میانگین متحرک ساده با نماد اختصاری MA یا SMA شناخته می‌شود و همانطور که از نام آن کاملا مشخص است، با محاسبات ریاضی بسیار ساده، سعی می‌کند میانگین قیمت را در یک بازه زمانی دلخواه و مشخص بدست آورد و بدین ترتیب تحلیلگر می‌تواند روند اصلی حرکت بازار را تشخیص داده و در دام نوسانات زودگذر و هیجانات آنی نیافتد.

در تصویر زیر می‌توانید اندیکاتور میانگین متحرک ۲۰ روزه (SMA 20) را بر روی نمودار ارز دیجیتال ترون ( TRX ) ملاحظه کنید:

یک قاعده بسیار ساده در خصوص میانگین‌های متحرک به این صورت است که اگر: اولا، شیب اندیکاتور میانگین متحرک به سمت بالا باشد. و دوما، کندل‌های قیمت در بالای میانگین متحرک قرار داشته باشند، در آن صورت روند نمودار بصورت صعودی خواهد بود. یعنی اگر بفرض سهام یا ارز دیجیتال مورد نظر را خریداری کرده باشید، در آن صورت شانس رشد قیمت و مواجهه با سود برای شما به مراتب بیشتر از مواجهه با زیان خواهد بود.

نکات کاربردی درمورد میانگین متحرک (Moving Average)

از این به بعد می‌توانید یک میانگین متحرک ساده را با دوره تناوب ۲۰ روزه تنظیم کنید و آن را بر روی هر یک از نمودارهای دلخواه‌تان بیاندازید و به آسانی متوجه شوید که آیا سهم یا ارز دیجیتال مورد نظرتان به لحاظ تکنیکال در شرایط مساعدی برای خرید قرار دارد یا خیر؟

به عنوان مثال اگر روند حرکت سهم هنوز صعودی نشده، طبیعتا در خرید آن شتاب نکنید و منتظر بمانید تا ابتدا قیمت در تایم فریم روزانه به بالای اندیکاتور میانگین متحرک SMA20 صعود کند و سپس در شرایطی که سهم یا ارز دیجیتال از شانس بیشتری برای رشد برخوردار است اقدام به خرید آن نمایید.

به عنوان یک نکته کاربردی می‌توانید از اندیکاتور میانگین متحرک ۲۰ روزه (SMA20) به عنوان حدضرر (Stop Loss) در مواقع لزوم و به هنگام مواجهه با شرایط بحرانی استفاده کنید.

میانگین متحرک ساده که دوره تناوب آن برابر با ۲۰ تنظیم شده باشد (SMA20)، هنگامی که در تایم فریم روزانه (D1) مشاده می‌شود، در واقع میانگین یکماهه را نمایش می‌دهد، زیرا یک ماه تقویمی در بازار بورس ایران معادل ۲۰ روز معاملاتی است. همچنین یک هفته تقویمی در بازار بورس ، صرفا معادل ۵ روز معاملاتی، یعنی پنج کندل بر روی نمودار در تایم فریم روزانه است.

این موارد در بازار ارزهای دیجیتال کاملا متفاوت است که در دوره‌ آموزشی جامع صفر تا صد ترید و تحلیل تکنیکال، با ارائه روش‌های جدید و با ذکر مثال‌های متعدد بر روی نمودار زنده قیمتی، در مورد آن‌ها به تفصیل صحبت می‌کنیم و تغییرات گسترده‌ای در دوره تناوب اندیکاتور میانگین متحرک ایجاد خواهیم کرد تا با سرعت و دقت بیشتری نسبت به انجام معاملات خود اقدام کنید.

آموزش جامع صفر تا صد ترید و کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله تحلیل تکنیکال (ویژه بازار ارزهای دیجیتال، بورس و فارکس)

مقدمه‌ای بر اندیکاتور میانگین متحرک ساده

اندیکاتور میانگین متحرک ساده (SMA)میانگین یک محدوده انتخاب شده از قیمت‌ها( معمولاً قیمت‌‌های بسته شدن) را با تعداد دوره‌های آن محدوده محاسبه می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این اندیکاتور پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این متن با ما همراه باشید‌.

میانگین متحرک ساده چیست؟

میانگین متحرک ساده یا SMA یک میانگین متحرک حسابی است که با اضافه کردن قیمت‌های اخیر و سپس تقسیم آن رقم بر تعداد دوره‌های زمانی در میانگین محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان قیمت پایانی یک اوراق بهادار را برای چند دوره زمانی اضافه کرد و سپس این کل را بر همان تعداد دوره تقسیم کرد. میانگین‌های کوتاه‌مدت به سرعت به تغییرات قیمت اوراق بهادار اساسی پاسخ می‌دهند، در حالی که میانگین‌های بلندمدت کندتر واکنش نشان می‌دهند. انواع دیگری از میانگین متحرک وجود دارد، از جمله میانگین متحرک نمایی (EMA ) میانگین متحرک وزنی (WMA )که نسبت به SMA متفاوت رفتار می‌کنند.

تنظیم میانگین متحرک ساده

میانگین متحرک ساده قابل تنظیم است زیرا می‌توان آن را برای تعداد دوره‌های زمانی مختلف محاسبه کرد. این کار با اضافه کردن قیمت بسته شدن در چند دوره زمانی و سپس تقسیم کردن این کل بر تعداد دوره‌های زمانی انجام می‌گردد که نشان دهنده میانگین قیمت اوراق بهادار در طول یک دوره زمانی است. یک میانگین متحرک ساده نوسانات را هموار می‌کند و مشاهده روند قیمت اوراق بهادار را آسان تر می‌نماید. اگر میانگین متحرک ساده به سمت بالا باشد، به این معنی است که قیمت اوراق بهادار در حال افزایش است. اگر به سمت پایین باشد، به این معنی است که قیمت اوراق بهادار در حال کاهش است. هرچه بازه زمانی میانگین متحرک بیشتر باشد، اندیکاتور میانگین متحرک ساده هموارتر می‌شود. میانگین متحرک کوتاه مدت بی ثبات‌تر است، اما خوانش آن به داده‌های منبع نزدیک‌تر است.

اهمیت SMA

این اندیکاتور ابزار تحلیلی مهمی است که برای شناسایی روندهای فعلی قیمت و پتانسیل تغییر در یک روند ثابت استفاده می‌شود. ساده‌ترین استفاده از SMA در تحلیل تکنیکال استفاده از آن برای تعیین سریع اینکه آیا دارایی در روند صعودی یا نزولی قرار دارد یا خیر، است. یکی دیگر از کاربردهای تحلیلی رایج، که کمی پیچیده‌تر است مقایسه یک جفت میانگین متحرک ساده با هر یک از آن ها در بازه‌های زمانی متفاوتی است. اگر میانگین متحرک ساده کوتاه مدت بالاتر از میانگین بلندمدت باشد، یک روند صعودی دیده خواهد شد. از سوی دیگر، اگر میانگین بلندمدت بالاتر از میانگین کوتاه مدت باشد، ممکن است یک روند نزولی به دست بیاید.

الگو‌های معاملاتی محبوب در SMA

دو الگوی معاملاتی محبوب که از میانگین متحرک ساده استفاده می‌کنند عبارتند از صلیب مرگ و صلیب طلایی. وقتی SMA 50 روزه از SMA 200 روزه عبور می‌کند، تلاقی مرگ رخ می‌دهد. این یک سیگنال نزولی در نظر گرفته می‌شود که نشان می‌دهد ضررهای بیشتری به وجود خواهند آمد. تلاقی طلایی زمانی اتفاق می‌افتد که یک SMA کوتاه‌مدت از اندیکاتور میانگین متحرک ساده بلندمدت بالاتر می‌رود. با افزایش حجم معاملات، این امر می‌تواند نشان دهنده سودهای بیشتر باشد.

محدودیت‌های SMA

مشخص نیست که آیا باید بر آخرین روزهای این دوره زمانی تاکید بیشتری شود یا روی داده‌های قدیمی‌تر تمرکز کنیم. بسیاری از معامله‌گران بر این باورند که داده‌های جدید روند فعلی را که امنیت با آن حرکت می‌کند بهتر منعکس می‌نماید. SMA ممکن است به شدت به داده‌های منسوخ شده تکیه کند، زیرا تأثیر روز دهم یا روز‌های قبل را مانند روز اول یا دوم بررسی می‌کند. به طور مشابه، SMA کاملاً بر داده های تاریخی متکی است. بسیاری از سرمایه گذاران و اقتصاددانان اعتقاد دارند که بازارها به خودی خود کارآمد هستند، یعنی قیمت‌های بازار در حال حاضر از قبل نشان دهنده همه اطلاعات قبلی است. اگر بازارها واقعاً کارآمد هستند، استفاده از داده‌های تاریخی نباید چیزی در مورد جهت آینده قیمت دارایی ها به ما بگوید.

سخن آخر درباره اندیکاتور میانگین متحرک ساده

اندیکاتور میانگین متحرک ساده ، میانگین یک محدوده از قیمت‌ها را با تعداد دوره‌های درون آن محدوده محاسبه می‌نماید. میانگین متحرک ساده یک شاخص فنی است که می‌تواند به تعیین اینکه آیا قیمت دارایی ثابت می‌ماند یا روند صعودی یا نزولی را معکوس می‌کند، کمک کند. یک میانگین متحرک ساده را می‌توان به عنوان یک میانگین متحرک نمایی (EMA) افزایش داد که وزن آن در قیمت اخیر بیشتر است.

تفاوت میانگین متحرک ساده (ma) با میانگین متحرک نمایی (wma)

در بحث تفاوت میانگین متحرک ساده با میانگین متحرک نمایی(تفاوت ma با wma) ()moving average یا میانگین متحرک اندیکاتوری برای فیلتر کردن نوسانات اضافی قیمت است ، لازم است بدانیم که این اندیکاتور جهت آینده قیمت را پیش‌بینی نمیکند و فقط جهت فعلی آن را تعیین می‌کنند،

اگر این ابزار را بروی چارت خود فعال کنیم نموداری مانند نمودار خطی را مشاهده خواهیم کرد که همقدم با قیمت پیش میرود،

این ابزار یکی از بهترین اندیکاتورهای تشخیص نوع روند است .

آنچه در این جلسه خواهیم آموخت:

• موینگ اوریج چیست؟
• انواع آن
• اندیکاتور میانگین متحرک نمایی (EMA)
• اندیکاتور میانگین متحرک وزنی (WMA)
• بهترین دوره های زمانی
• کاربرد
• ایجاد سطح حمایت و مقاومت داینامیک
• سیگنال خرید یا فروش از طریق قطع کردن (کراس) خطوط مووینگ اوریج ها با دوره های متفاوت
• استفاده از خاصیت دافعه و جاذیه
• سخن پایانی و چند نکته مهم

موینگ اوریج MA چیست؟

مووینگ اوریج یا میانگین متحرک Moving Average (MA) به اندیکاتورهایی میگویند که نوسانات قیمتی را فیلتر میکنند. قیمت ها را به صورت کم نوسان تر نشان میدهد. این اندیکاتور به صورت ساده تمامی داده های مارا (طبق دوره ی انتخابی ما) میانگین گیری و به ما نشان میدهد.

ساختار مویینگ اوریج ها در حالت کلی بر مبنای میانگین و معدل گیری از قیمت نمودار است.

انواع آن

اندیکاتور میانگین متحرک نمایی (EMA) Exponential Moving Average

میانگین متحرک نمایی EMA نوعی میانگین متحرک MA است که وزن و اهمیت بیشتری به جدیدترین داده ها می دهد تا خود را بهتر با اطلاعات و یا قیمت‌ های جدید وفق دهد.

میانگین متحرک نمایی به عنوان میانگین متحرک وزنی نمایی شناخته می شود.

اندیکاتور میانگین متحرک وزنی (WMA) Moving Average Weighted

میانگین متحرک وزنی یا WMA یکی دیگر از انواع میانگین متحرک می باشد. در میانگین متحرک وزنی، قیمت کندل های آخر از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند در نتیجه به آنها ضریب بیشتری داده می شود و برای کندلهای گذشته، وزن کمتری قائل می شود

در اندیکاتور میانگین متحرک وزنی به کندلهای آخر بیشتر توجه میشود چون این میانگین متحرکی وزنی رشد قیمت را در بازار سریع تر نشان می دهد.

WMA نسبت به EMA به داده های آخر وزن بیشتری میدهد در نتیجه سرعت آن بیشتر است

همانطور که در شکل زیر میبینم به ترتیب سرعت میتوانیم به صورت زیر بنویسم

تفاوت میانگین متحرک ساده با میانگین متحرک نمایی. تفاوت ma با wma

عملکرد EMA و WMA تقریبا مشابه همدیگر است . آن‌ها بر قیمت‌های جدیدتر تمرکز بیشتر دارند و برای قیمت‌های قدیمی‌تر ارزش کمتری قائل هستند. پس در نتیجه نسبت به ma که همه ی داده ها را به یک نسبت در نظر میگیرد (فرقی بین قیمت های جدید و قدیم قایل نمیشود) ،واکنش سریع‌تری نسبت به تغییرات قیمت دارند

پس بهتر است معامله‌گران کوتاه‌مدت از میانگین متحرک نمایی یا میانگین متحرک وزنی استفاده کنندتا تغییرات را زودتر متوجه شوند.

تفاوت سرعت EMA/MA/WMAدر چارت

معمول ترین دوره های موینگ اوریج ها

هرچه دوره ی انتخابی ما برای میانگین های متحرک بیشتر باشد، میانگین حساسیت کمتری خواهد داشت و نمودار قیمت را بدون نوسان تر نشان میدهد.

میانگین های متحرک کوتاه تر(دوره های کوچک تر) معمولاً برای معاملات کوتاه مدت و نوسانگیری استفاده می شوند ،

در حالی که میانگین های متحرک بلند مدت(دوره های بزرگ تر ) بیشتر برای سرمایه گذاران بلند مدت مناسب هستند.

برای پیدا کردن بهترین اعداد موینگ اوریج ها بهتر است از سابقه سهم چک کنید تا ببیند به کدام اعداد بهتر واکنش بیشتری داده است. همچنین میتوانید اعداد میانگین متحرک را بر اساس اهداف معاملاتی(کوتاه مدت -بلند مدتی) خود را تغییر دهید ، ما معمول ترین دوره های زمانی را که بیشتر معامله گران استفاده میکنند را در زیر اشاره میکنیم

(بازه زمانی 9- 10-12-15 روزه) این بازه زمانی سرعت بالایی دارد و بیشتر برای نوسان گیری مناسب است.

(فاصله زمانی 20-26- 52 روزه) بازه، کمی میان‌مدت‌تر است و دقیق‌تر عمل می‌کند.

(مدت زمان 100-200 روزه) این بازه بلندمدت است و سرعت کمتری دارد.

هرچه مدت زمان ایجاد شده برای ایجاد میانگین کمتر باشد حساسیت آن نسبت به تغییرات قیمت بیشتر خواهد بود یعنی سرعت بیشتری دارند و سریعتر عکس العمل نشان میدهند.

هنگامی که ما یک مووینگ اوریج با دوره زمانی 50 را روی تایم فریم روزانه قرار میدهیم یعنی این موینگ 50 روز آخر رو مورد بررسی قرار میدهد (50کندل یکروزه) و زمانی که همین مووینگ اوریج را در تایم یک دقیقه قرار میدهیم به این مفهوم است که این مووینگ اوریج 50 تا یک دقیقه قبل را بررسی کرده (50کندل یک دقیقه ای )

بنابراین در کل مووینگ اوریجی که در چارت مورد استفاده قرار میگیرد با تایم فریم آن نسبتی مستقیم نیز دارد.

نحوه ی تغیر دوره زمانی میانگین متحرک

تفاوت میانگین متحرک ساده با میانگین متحرک نمایی. تفاوت ma با wma

کاربرد میانگین های متحرک

ایجاد سطح حمایت و مقاومت دینامیک

یکی از مهمترین کاربردهای مووینگ اوریج یا میانگین متحرک شناسایی نقاط حمایت و مقاومت در یک روند است

در صورتیکه قیمتها بالای خط موینگ اوریج باشند این خط مانند یک سطح حمایتی عمل کرده و در کاربرد اندیکاتور میانگین متحرک (MA) در تحلیل و معامله هر بار برخورد به آن واکنش حمایتی از قیمتها نشان میدهد.

اما در صورتیکه قیمتها در زیر خط مویینگ اوریج باشند این خط اندیکاتور به عنوان مقاومت عمل کرده و در هر بار برخورد واکنش نشان میدهد.

البته این واکنش ها به قدرت روند و دوره ی زمانی موینگ بستگی دارد

نقش مقاومتی موینگ ها

نقش حمایتی موینگ ها

س یگنال خرید یا فروش از طریق قطع کردن (کراس) خطوط مووینگ اوریج ها با دوره های متفاوت

در این روش به حداقل دو مووینگ اوریج نیاز هست، یکی با دوره زمانی بالا یعنی کند تر (بلند مدتی برای مثال 50)و دیگری با دوره زمانی کوچیک تر یعنی سریع تر(کوتاه مدتی برای مثال25)

هر زمان مشاهده کردید موینگ اوریج (کوچک تر) 25 ، خط مووینگ اوریج (بزرگتر) 50 را به بالا قطع کرد سیگنال خرید و زمانی که مویینگ اوریج (کوچک تر) 25 موینگ اوریج (بزرگتر) 50 را رو به پایین قطع کردسیگنال فروش خواهید گرفت

سیگنال خرید با کراس موینگ ها

سیگنال فروش با کراس مویینگ ها

نکته مهم این است که این نوع سیگنال گرفتن در بازارهای روند دار کاربرد دارد و در بازارهای رنج سیگنال ها اعتبار بسیار پایینی دارند.

برای دریافت عملکرد بهتر از میانگین‌های متحرک در دوره‌های زمانی طولانی، می‌توانید از میانگین‌های متحرک 50 و 100 و یا حتی 200 روزه استفاده کنید.

برای مثال، با استفاده از میانگین‌های متحرک 50 و 100 روزه، اگر میانگین حرکت 50 روزه به زیر میانگین متحرک 100 روزه برسد، به آن “تقاطع مرگ” ( Death cross) گفته می شود و به احتمال قوی حرکت نزولی قابل توجهی در حال وقوع است.

در شرایطی که میانگین متحرک 50 روزه‌ به بالاتر از میانگین متحرک 100 روزه برسد، گفته می‌شود تقاطع طلایی ( Golden cross) روی داده است و نشان ‌دهنده افزایش قیمت است.

این ترکیبات نامحدود هستند و هرکس می‌تواند با آزمون و خطا، بهترین ترکیب میانگین‌های متحرک را رسم کند

در حالت کلی، زمانی که قیمت بالاتر از میانگین است، روند رو به صعود است، و زمانی که قیمت پایین‌تر از میانگین های متحرک است، روند رو به کاهش است.

تقاطع مرگ در موینگ ها

تقاطع طلایی با موینگ اوریج ها

استفاده از خاصیت دافعه و جاذیه در میان مووینگ اوریج ها

در این روش شما به 7-10 عدد مووینگ اوریج با دوره های زمانی مختلف نیاز دارید.

هر زمان این مووینگ ها روی هم قرار گرفتند (مثل فنر فشرده شدند) انتظار داریم که یک روند قدرتمند (نزولی یا صعودی ) در آینده شکل گیرد و طبق شکلی که مشاهده میکنید پس از آزاد شدن فشردگی مویینگ ها از هم دور میشوند.

فشردگی در موینگ ها

سخن پایانی و چند نکته در میانگین‌های متحرک

همانگونه که گفتیم بهترین عملکرد میانگین متحرک زمانی است که قیمت روند دار است

با توجه به اینکه میانگین‌های متحرک بر اساس داده‌های گذشته تعیین می‌شود قدرت پیش‌بینی زیادی برای آینده نداردپس باید احتمال خطا را برای آن در نظر گرفت.

با توجه به اینکه میانگین متحرک نمایی وزن بیشتری به داده‌های اخیر می‌دهد قدرت واکنش آن در برابر داده‌های جدید بیشتر است و حساسیت آن نیز بیشتر است.

هیچ کدام از دوره ها و موینگ ها نسبت به دیگری برتری ندارد و مهم واکنش های آن است که با توجه به سابقه میتوانید پیدا کنید

و در کلام آخر هیچ اندیکاتوری را به تنهایی استفاده نکنید، ابزار‌های تکنیکال، نقطه ضعف‌هایی دارد و نباید تمام تحلیل تکنیکال خود را به آن بسپارید.